1 Nisan 2023’te gönüllü uygulamadan zorunlu e-fatura uygulamasına geçilmesi bekleniyor.

Polonya’da vergi mükellefleri 1 Ocak 2022’den bu yana isteğe bağlı olarak ülkenin Ulusal E-Fatura Sistemini (KSeF) kullanarak yapılandırılmış fatura (e-fatura) kesebiliyor; yani elektronik fatura da basılı fatura da hala kabul ediliyor. KSeF sisteminin yürürlüğe girmesi, tüm Avrupa’da vergi dolandırıcılığının daha hızlı ve etkili şekilde tespit edilebilmesi için sürekli işlem denetimi (CTC) mekanizmalarının kurulmasının ardından Polonya’da yaşanan dijital dönüşümün bir parçası oldu.

KSeF sistemi sayesinde vergi mükellefleri elektronik fatura kesebiliyor ve alabiliyor. Sistem, Avrupa’da ekonomik olaylarla ilgili bilgi paylaşımı için kullanılan, en ileri teknoloji araçlarından biri. Sistem üzerinden kesilen yapılandırılmış faturalar, Maliye Bakanlığı’nın hazırladığı fatura şablonuna göre hazırlanıyor. Kesilen faturalar finans ve muhasebe sisteminden bir arayüz (API) üzerinden merkezi veri tabanına (KSeF) gönderiliyor. Bu aşamadan sonra artık fatura sistemde hazır bulunuyor ve alıcı tarafından indirilebiliyor.

Polonya’nın istisna talepleri

5 Ağustos 2021’de Polonya Cumhuriyeti, Polonya’daki KDV mevzuatına göre fatura kesilmesi gereken tüm işlemler için Ulusal E-Fatura Sistemi (KSeF) üzerinden elektronik fatura kesme zorunluluğu getirmek amacıyla KDV Direktifi’nin 218, 226 ve 232. maddelerinden muaf tutulmak üzere talepte bulundu.

Ardından 9 Şubat 2022’de Polonya talebini değiştirerek, KDV Direktifi’nin sadece 218 ve 232. maddelerinden muaf tutulmayı talep etti ve e-fatura kullanma zorunluluğunun sadece Polonya sınırları içinde bulunan vergiye tabi kişiler için geçerli olacağını belirtti.

Polonya, elektronik fatura kesmeyi herkes için zorunlu hale getirmenin, KDV dolandırıcılığıyla mücadele etme ve vergi tahsilatını sadeleştirme anlamında ciddi faydalar sağlayacağını düşünüyor. Üstelik bu tedbirin uygulanması, kamu sektörünün dijitalleşmesini hızlandıracak.

Avrupa Komisyonu’nun muafiyet kararı

KDV Direktifi’nin 218. maddesinden anlaşıldığı üzere, Üye Devletler tüm belgeleri ve iletileri fatura olarak basılı veya elektronik formatta kabul etmek zorunda. Polonya, vergi idaresi tarafından sadece elektronik formattaki belgelerin fatura olarak kabul edilmesi amacıyla KDV Direktifi’nin yukarıda bahsedilen maddesinden muaf tutulmayı talep etti.

Ayrıca, KDV Direktifi’nin 232. maddesi kapsamında elektronik fatura kullanımı, alıcının kabul etmesine bağlı. Dolayısıyla Polonya’da zorunlu elektronik faturanın uygulanması için bu maddeden muafiyet gerekiyor. Yani fatura kesen tarafın basılı olmayan fatura göndermek için alıcıdan onay istemek zorunda kalmaması gerekiyor. Şu anda Polonya’daki KDV yasasının 106. maddesi kapsamında elektronik fatura kullanmak için fatura alıcısından onay almak gerekiyor ve bu durum zorunlu elektronik fatura uygulamasını engelliyor.

Avrupa Komisyonu’nun 30 Mart 2022’de açıkladığı üzere, Polonya’ya 2006/112/EC sayılı Direktifin 218. ve 232. maddelerinden muafiyet hakkı tanındı. Karar, AB Konseyi’nden nihai onay alındıktan sonra 1 Nisan 2023 ile 31 Mart 2026 tarihleri arasında geçerli olacak. Uygulamanın 1 Nisan 2023’ten itibaren zorunlu hale gelmesi bekleniyor.

KSeF vergi mükellefi uygulaması ufukta

Polonya Maliye Bakanlığı, vergi mükelleflerinin KSeF kullanarak elektronik fatura kesmesi ve kullanabilmesi için ücretsiz bazı araçlar sunacak:

• e-Mikrofirma, e-Urząd (e-Ofis) uygulamasına giriş yapan vergi mükelleflerinin akıllı telefon ve bir internet formu üzerinden ulaşabileceği bir çevrimiçi uygulama.
• e-Urząd, vergi mükelleflerinin, çevrimiçi elektronik ödeme hizmeti üzerinden vergi ödeme gibi vergi yükümlülüklerini yerine getirmelerini kolaylaştıracak çevrimiçi araçlar sağlayacak.

31 Mart 2022 tarihinde Maliye Bakanlığı, KSeF Vergi Mükellefi uygulamasının test sürümünün 7 Nisan 2022’de kullanıma sunulacağını açıkladı. Böylece KSeF’ten yetkilerin yönetimi, fatura kesme ve alma işlemleri gerçekleştirilebilecek.

Sonraki adımlar

Avrupa Komisyonu’nun yayınlanan kararıyla birlikte Polonya, e-fatura zorunluluğunun bir sonraki uygulama aşamasına geçmiş oldu. AB Konseyi’nin onayı alındıktan sonra (bu onay sadece bir formalite ve birkaç hafta içinde verilmesi bekleniyor), sonraki adımlar atılacak. Daha sonra Maliye Bakanlığı, işletmelerin yeni çözümlere ayak uydurması için yeterli süre tanıyarak Polonya’da genel e-fatura zorunluluğunu uygulamaya başlayacak.

Gartner araştırma şirketine göre, 2022’de BT harcamaları tahminen 4,5 trilyon dolara ulaşacak. Bu rakam, 2021’e kıyasla %5,1’lik bir artış anlamına geliyor. Çok ihtiyaç duyulan bu artış, işletmelerin COVID-19 pandemisi nedeniyle beklemeye almak zorunda kaldığı teknoloji güncellemeleri ve ilerlemeleri konusuna yeniden odaklanmalarını sağlıyor. BT departmanları artık önceliklerini belirlerken ve yeni normale uyum sağlamaya çalışırken uzun vadeli projelere odaklanmaya daha istekli. 

2022’de BT bütçeleri ve kaynaklar nereye gidiyor? 

BT yönetim çözümleri şirketi Flexera kısa süre önce Teknoloji Harcamalarında Durum Raporu’nu yayınladı. Araştırmada, tamamı kendi kurumlarının genel BT bütçeleri hakkında geniş bilgisi olan yöneticilerden ve üst düzey BT müdürlerinden oluşan katılımcılar, gelecek yılla ilgili beklentilerini paylaştı. Raporda, pandemi sonrası BT hazırlığının önemi vurgulandı: 

• Katılımcıların %54’ü, teknolojide uygulanacak ve çalışanların evden çalışmasını daha kolay ve sorunsuz hale getirecek olan yatırım ve kaynakların artmasını bekliyor. 
• Katılımcıların %42’si, pandemi sonrası dünyada buluta geçiş konusunda istekliliğin artacağına inanıyor. 
• Katılımcıların sadece %2’si, bulut teknolojisini kullanmayı daha az düşündüğünü belirtiyor. 

Bu bulgular, 2022 ve sonrasında çalışanlar için hibrit ve esnek bir çalışma ortamının ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Evden çalışmanın en az bir süreliğine daha devam edeceği ihtimali düşünüldüğünde, BT departmanlarının, karşılarına çıkabilecek her tür zorlukla baş etmek için hazır olması gerekiyor. 

Zorunlu uygulamalar pusuda bekliyor – BT için yeni beklentiler ortaya koyuluyor 

Hükümetlerin zorunlu hale getirdiği e-fatura düzenlemeleri dünyada hız kazanıyor ve BT bütçeniz ve en iyi hazırlanmış planlarınız açısından potansiyel bir tehlike oluşturuyor. Kurumlar ve BT departmanları, zorunlu e-fatura uygulamalarıyla birlikte ortaya çıkan yeni gerçekliklere hazırlıklı olmak zorunda. Bu uygulamalar sayesinde yetkililer, işletmenizin veri yığınına ulaşabiliyor ve ağınızda gerçekleşen işlemleri gerçek zamanlı olarak inceleyebiliyor. Bu nedenle, ticari işlemlerin ve işin devam etmesini sağlamak açısından mevzuata uyumlu kalmak artık BT önceliklerinin ve en önemli iş konularının en üst sırasında yer alıyor. 

Uyum artık sadece bir vergi meselesi olmadığından, BT liderleri ve diğer üst düzey liderler, birlikte çalışarak şirketin dört bir yanında iş fonksiyonlarını aynı çizgiye getirmek zorunda. BT departmanları, şirketin faaliyet gösterdiği sektörden ve lokasyondan bağımsız olarak, hükümetlerin getirdiği zorunluluklara uymak için gerekli kaynak ve araçların ellerinde olmasını sağlamalı. Verilerinizin gerçek zamanlı olarak izlenmesi, aynı zamanda yaptırımların gerçek zamanlı olarak uygulanması anlamına geliyor ve bu yaptırımların ağırlığı büyük para cezalarından işletmenin tamamen kapatılmasına kadar değişiklik gösterebiliyor. Bunlar tüm kuruluşlar için önemli engeller ve hepsi global uygulamalardaki zorlukları çözebilecek bir teknolojik strateji uygulanarak aşılabilir. 

Geçtiğimiz on yıl boyunca Vietnam hükümeti, ülkede ekonomik faaliyetler yürüten şirketler için e-fatura zorunluluğu getirerek Vietnam’da KDV kaçakçılığını azaltmak için uygulanabilir bir çözüm geliştirmekteydi. Nihayet ülke çapında zorunlu e-fatura uygulamasının 1 Temmuz 2022 itibarıyla yürürlüğe gireceği açıklandı.

2020’de e-fatura zorunluluğuna erteleme

Ülkede zorunlu e-fatura uygulamasının Temmuz 2020 olan asıl başlangıç tarihinin ertelenmesine karşın, Vietnam hükümeti uygulama için hızlı bir şekilde yeni bir tarih belirledi.

Aynı yılın Ekim ayında, e-fatura zorunluluğunu 1 Temmuz 2022’ye kadar erteleyen 123 sayılı Kararname ile yeni bir takvim açıklandı. Bu yeni takvim aynı zamanda Vergi İdaresi Kanunu’nda öngörülen e-fatura sistemiyle ilgili düzenlemelerin yürürlüğe gireceği tarihlerle de uyumlu.

Devam eden bölgesel hazırlık planı

Vietnam Genel Vergilendirme Başkanlığı, ilk aşamada altı ilde ve şehirde yerel vergi idareleriyle çalışacağını açıkladı: Ho Chi Minh, Hanoi, Binh Dinh, Quang Ninh, Hai Phong ve Phu Tho’da yeni e-fatura zorunluluğu için teknik çözümlerin uygulanmasına ve bağlantı, veri aktarımı, veri alımı ve veri depolamaya imkân veren bir bilgi teknolojileri sisteminin inşasına başlanacak. Genel Vergilendirme Başkanlığının eylem planına göre bu altı şehir ve il Mart 2022’ye kadar e-fatura sisteminin uygulanması için hazır olacak.

Genel Vergilendirme Başkanlığı, Nisan 2022’den itibaren yeni e-fatura sisteminin diğer il ve şehirlerde de uygulanacağını duyurdu.

Söz konusu yerel uygulama planı kapsamında Temmuz 2022’ye kadar Vietnam’daki tüm şehirlerde ve illerde, 123 sayılı Kararnamede ve yeni e-fatura sistemine ilişkin belli konularda yönlendirici ve açıklayıcı bilgiler veren Genelgede belirtilen düzenlemeler esasında e-fatura sistemi kurulmuş olacak.

İşletmeler için sonraki adımlar

Vietnam’da faaliyet yürüten, vergiye tabi kişilerin 1 Temmuz 2022’den itibaren işlemlerini e-faturalı olarak yapması ve yeni yasal çerçeveye uyum sağlaması gerekecek. Girişimler, iktisadi kuruluşlar, diğer kuruluşlar, aile işletmeleri ve kişilerin, 123 sayılı Kararnamede bahsedilen düzenlemelere uygun şekilde e-fatura kullanmaya başlaması için yerel vergi idarelerine kaydolmaları gerekiyor.

Vietnam nihayet zorunlu e-fatura uygulamasına geçiyor. Ancak gerekli teknik belgeler ve yeni e-fatura sisteminin yerel olarak uygulanmasıyla ilgili yapılması gereken daha çok iş var. Vietnam Genel Vergilendirme Başkanlığının zorunlu e-fatura uygulamasına geçiş için tüm gereklilikleri zamanında yerine getirip getiremeyeceğini anlamak için en son gelişmeleri izlemeye devam edeceğiz.

Suudi Arabistan’da Zekât, Vergi ve Gümrük İdaresi (ZATCA), KDV düzenlemelerini ihlal edenlere verilen cezalarla ilgili resmi internet sitesinde bir duyuru yayınladı. Duyuru şimdilik sadece Arapça dilinde yayınlandı. Duyuruya göre önceden verilen cezalarda değişiklik yapıldı. Değişiklikler, KDV düzenlemelerine uymayan vergi mükellefleri konusunda daha fazla iş birliğine dayalı ve eğitimsel bir yaklaşım benimseneceğine işaret ediyor.

Yeni yaklaşım ne?

ZATCA yetkililerinin saha ziyaretleri sırasında bir ihlal tespit etmesi durumunda ilk olarak vergi mükellefine ihlalle ilgili uyarıda bulunulacak ancak ceza verilmeyecek. ZATCA, vergi mükelleflerine ilk ihlalde ceza vermek yerine farkındalığı artırmayı hedefliyor. Vergi mükellefine ihlale konu olan durumu düzeltmesi ve süreçlerinde gerekli değişiklikleri yapması için üç ay süre verilecek.

İlk denetimin ardından uyumsuzluk devam ederse vergi mükellefine 1000 Riyal, yani yaklaşık 267 ABD doları tutarında para cezası verilecek. Uyarıyı takip eden üç ay içinde vergi mükellefinin düzenlemelere uymaması ve gerekli değişiklikleri yapmaması durumunda para cezası kademeli olarak artırılacak.

İhlalin tekrarlanması durumunda uygulanacak para cezaları şu şekilde olacak: Üçüncü ihlalde 5000 Riyal, dördüncü ihlalde 10 bin Riyal ve beşinci ihlalde 40 bin Riyal. Bir ihlalin tespitinden 12 ay sonra aynı ihlal tekrarlanırsa, bu durum yeni bir ihlal olarak değerlendirilecek ve süreç yeniden para cezası olmadan, sadece uyarı ile başlayacak.

E-fatura ihlalleri neleri kapsıyor?

Duyuruya göre, e-fatura düzenlemelerinin ihlal edilmesi durumunda yukarıda anlatılan prosedüre göre ceza uygulanacak. Tebligat/uyarı verilecek olan durumlar, geçmişte tanımlanan ilk ihlallerden biraz farklı olacak. Bu durumlar aşağıdaki şekilde belirlendi:

• Faturaların elektronik yöntemlerle kesilmemesi ve saklanmaması
• Faturada kare kod olmaması
• Elektronik faturaların ve elektronik pusulaların belirtilen biçimde saklanmaması
• Elektronik fatura kesilmesini engelleyen arızaların yetkililere bildirilmemesi
• Elektronik faturanın kesildikten sonra silinmesi veya değiştirilmesi
• E-fatura çözümlerinde yasaklanmış olan fonksiyonların kullanılması
• Elektronik faturalarla ilgili diğer hükümlerin ihlal edilmesi.

Bundan sonra ne olacak?

ZATCA bu yeni yaklaşımla birlikte vergi mükelleflerine verilen cezaların ihlallerle orantılı olacağını ve vergi mükelleflerine belli bir süre içinde düzenlemelere uyum sağlama imkânı verileceğini belirtiyor. Ülkede KDV sisteminin ve zorunlu e-faturanın son derece yakın zamanda uygulanmaya başlandığı düşünüldüğünde, vergi mükellefleri için açıklığa kavuşmamış hususlar bulunuyor. Bu yaklaşım işletmelerin bu konuda eğitilmesini sağlayacak ve paydaşların da yaklaşımı memnuniyetle karşılaması bekleniyor.

AB içindeki en büyük KDV açığına sahip (2019’da %34,9) ülke olan Romanya, vergi kaçakçılığıyla mücadele ederken aynı zamanda KDV tahsilatını iyileştirmek ve güçlendirmek için sürekli işlem denetimi rejimini uygulama yönünde adımlar atmakta. 

e–Factura adlı bu yeni e-fatura sisteminin başlıca özelliklerini daha önceki blog yazısında anlatmıştık. Bugünkü yazımızda, 18 Aralık tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 130/2021 sayılı Hükümet Kararnamesi ile yürürlüğe giren e-fatura sisteminin B2B işlemler için kademeli olarak uygulanmasına, yüksek mali riskli ürün tanımına ve yeni e-taşıma sistemine yakından bakacağız. 

Yüksek mali riskli ürünler nelerdir? 

120/2021 sayılı Kararnameye (e-Factura’nın yasal çerçevesini oluşturan düzenleme) göre, kural olarak hem tedarikçi hem de alıcı e-Factura sisteminde kayıtlı olmalıdır. Yakın zamanda yayınlanan 130/2021 sayılı Hükümet Kararnamesi’nde yüksek mali riskli ürünler için bir istisna tanımlanmakta ve alıcılar e-Factura sistemine kayıtlı olmasalar da söz konusu işlemlerde satıcı/sağlayıcı olan vergi mükelleflerinin e-Factura sistemini kullanması sağlanmaktadır. 

130/2021 sayılı Hükümet Kararnamesi’ninin çizdiği bu çerçevede, Romanya Ulusal Mali İdare Kurumu (ANAF) hangi ürünlerin yüksek mali riskli ürün olarak kabul edildiğini netleştirmek için bir regülasyon yayınladı. 

Bu kapsamda aşağıdaki beş ürün kategorisi yüksek mali riskli ürün olarak belirlendi: 

• Sebze, meyve, kökler vb. diğer bitkiler 
• Alkollü içecekler 
• Yeni inşaatlar 
• Mineralli ürünler (doğal maden suyu, kum ve çakıl) 
• Giyim ve ayakkabı 

Yüksek mali riskli ürünler ürünlerin niteliği, pazarlama yöntemi, olası vergi kaçakçılığının izlenebilirliği ve bu sektörlerdeki vergilendirme derecesine göre tanımlanıyor. Ayrıntılı açıklama ve ürün kodları 130/2021 sayılı Hükümet Kararnamesi’nin ekinde bulunuyor. 

Bu kapsamda yukarıdaki ürünleri tedarik eden işletmelerin aşağıda yer alan tarihler doğrultusunda kademeli olarak e-Factura uygulamasını kullanmaları gerekiyor: 

• 1 Nisan ile 30 Haziran 2022 arası:  Romanya’nın e-Factura sisteminden fatura göndermek isteğe bağlı olacak 

• 1 Temmuz’dan itibaren:  Romanya’nın e-Factura sisteminden fatura göndermek zorunlu olacak 

Beklenen gelişmeler: e-İrsaliye sisteminin yürürlüğe girmesi 

Romanyalı yetkililerin vergi dolandırıcılığı ve kaçakçılığıyla mücadele etmek istediğini gösteren diğer bir reform da e-irsaliye sisteminin yürürlüğe konması. 

Söz konusu sistem kapsamında vergi mükellefleri bir yerden bir yere mal taşıma işlemlerini önceden bildirmek zorunda olacak. Bildirimin ardından sistem, taşıma belgelerinde yer alacak bir numara oluşturacak. Yetkililer bu sayede taşıma güzergahları üzerinde bildirimi doğrulayabilecek. 

Ayrıca, e-İrsaliye sistemine ilişkin hükmün gerekçesinde e-taşıma sisteminin Maliye Bakanlığı’nın mevcut sistemleri olan e-Factura sistemi ve trafik denetim sisteminin birbiriyle bağlantılı olacağı, yani Hindistan, Türkiye ve Brezilya gibi diğer ülkelerdeki benzer sistemlerle aynı şekilde çalışacağı belirtiliyor. 

E-irsaliye sistemi henüz yürürlüğe girmedi zira Maliye Bakanlığı sistem için uygulama prosedürüyle ilgili yönetmeliği yayınlamadı. 130/2021 sayılı Hükümet Kararnamesi’ne göre Kararname’nin Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından Maliye Bakanlığı’nın ilgili yönetmeliği 30 gün içinde yayınlaması gerekiyordu. Ancak buna ilişkin süre 17 Ocak’ta doldu ve henüz herhangi bir duyuru yapılmadı. Dolayısıyla sistemin ayrıntıları hala bilinmiyor. 

Sürekli işlem denetimi uygulayan ülkelerin sayısı tüm dünyada büyük bir hızla artıyor. Ayrıca, paralel bir gelişme daha yaşanıyor: Halihazırda sürekli işlem denetimi uygulayan ülkeler, özellikle irsaliye belgeleri ve diğer ilgili belge türleri için yeni yükümlülükler getirerek sürekli işlem denetimi rejiminin kapsamını genişletiyor.

Elektronik irsaliye belgelerinin birçok sürekli işlem denetimi sistemine eşlik ettiği ya da bu sistemlerin ayrılmaz bir parçası haline geldiği bir döneme tanıklık ediyoruz. Bunun nedeni aşağıdaki gibi açıklanabilir:

E-İrsaliye belgelerine olan rağbetin artması

İrsaliye belgesi, taşıma işlemi sırasında mallarla birlikte kullanılmak üzere verilir ve transferin kanıtı niteliğindedir. İrsaliye belgelerinde ve faturalarda ortak olan birçok bilgi bulunmaktadır. Bu nedenle irsaliye belgeleri genellikle bir sürekli işlem denetimi prosedüründe bildirilen veya onaylanan fatura verilerine bağlanmak üzere tasarlanır ve bu sayede fiziksel tedarik zinciri için mali tedarik zincirinde entegre olan işlem doğrulama mekanizmalarından kontrol etmesi için seçenekler sunar. Sonuç olarak vergi dairesinin e-fatura ve e-irsaliye belge sistemlerinden aldığı verileri karşılaştırarak vergiye tabi işlemlerin fiziksel gerçekliğini değerlendirmesine yardımcı olur.

Kontrol mekanizması olarak kare kod, radyo frekans ile tanımlama ve kamera kullanımı

Bazı uygulamalarda, malları taşıyan aracın kontrol için durdurulması durumunda kontrollerin kolayca yapılması için e-irsaliye belgelerinde kare kodların olması gerekmektedir. Öte yandan bazı ülkelerde malların taşınmasını doğrulamak için çok daha gelişmiş yöntemler kullanılmaktadır.

Hindistan’da belli koşullar altında, e-irsaliyenin hazırlandığı tarihte geçerli olan mal sınıflandırması, varış yeri ve araç bilgilerini içeren Radyo Frekans ile Tanımlama (RFID) etiketlerinin taşıma araçlarında bulunması zorunludur. Bu etiket yolda kameralar tarafından okunarak, e-irsaliyede belirtilen araç hareketine ilişkin detaylar, aracın fiziksel hareketiyle karşılaştırılır. Bu sistem sayesinde vergi idaresi hem uyumsuz davranışları tespit eder hem de vergi kaçakçılığını daha iyi görünürlükle ve hassasiyetle takip eder.

Bundan sonra ne olacak?

Özellikle sürekli işlem denetimi uygulaması olan ülkelerde e-irsaliye belgesine ilişkin zorunlulukların giderek daha yaygın hale geleceği öngörülüyor. Bunun nedeni vergi dairesinin platformu üzerinden daha fazla veri toplanabilmesi ve bunların karşılaştırma için kullanılabilmesi. Sürekli işlem denetimlerinin genişleme hızı düşünüldüğünde, işletmelerin birincil ihtiyacı verilerin tutarlığının ve eşleştirmesinin sürdürülmesi olacaktır. Vergi mükellefleri, bu uygulamalara uyum sağlamak için süreçlerinin esnek olmasına ve vergi idarelerinin getirdiği değişikliklere uygun olmasına dikkat etmelidir.

Bazı Doğu Avrupa ülkelerinin vergi kaçakçılığı ile mücadele etmek ve vergi açığını azaltmak için sürekli işlem denetimi sistemlerini uygulamaya başladığından yayınladığımız farklı bir blog yazısında da bahsetmiştik. Bölgede birçok yeni gelişmenin yaşandığı hareketli bir yılı tamamladık. Ufukta görünen bazı değişikliklere yakından bakalım.

Letonya

Letonya kısa süre önce yeni sürekli işlem denetimi rejimiyle ilgili planlarını açıkladı. Letonya hükümeti, Maliye Bakanlığı’nın ülkede elektronik fatura sistemi uygulamak üzere hazırladığı raporu onayladı. Raporda tarif edilen konsepte göre, 2025’ten itibaren PEPPOL çerçevesi altında B2B ve B2G işlemlerde elektronik fatura kullanımı zorunlu hale getirilecek. Sistemle ilgili mevzuat ve teknik dokümantasyon gibi ayrıntıların süreç içerisinde açıklanması bekleniyor.

Sırbistan

Sırbistan sürekli işlem denetimi çerçevesine doğru hızla ilerleyen diğer bir ülke ve öyle görünüyor ki bazı paydaşlar bu ilerlemenin çok hızlı olduğunu düşünüyor. Maliye Bakanlığı kısa süre önce, yeni e-fatura sistemine uyum sağlamak için bir geçiş dönemi uygulanması talebi üzerine B2G işlemlerde sürekli işlem denetimi uygulamasının yürürlüğe giriş tarihini Nisan 2022’nin sonuna ertelemeye karar verdiklerini açıkladı. B2B işlemlerle ilgili olarak ise herhangi bir erteleme olmayacak.

Değiştirilen takvime göre:

• 1 Mayıs 2022’den itibaren: Sürekli işlem denetimi portalı üzerinden B2G işlemlerde e-fatura kullanımı zorunlu olacak
• 1 Temmuz 2022’den itibaren: Tüm vergi mükellefleri faturalarını e-fatura olarak almak ve saklamak zorunda olacak
• 1 Ocak 2023’ten itibaren: Tüm vergi mükelleflerin sürekli işlem denetimi sistemi üzerinden B2B işlemler için e-fatura kesmek zorunda olacak.

Slovenya

Slovenya da sürekli işlem denetimini uygulamaya hazırlanıyor. Haziran 2021’de Maliye Bakanlığı, ülkede B2B işlemlerde e-faturayı zorunlu hale getirmek amacıyla Slovenya parlamentosuna yasa tasarısı sunmuştu. Düzenleme taslağına göre tüm işletmeler ikili işlemlerde (B2B) sadece e-fatura almak ve kesmek zorunda olacak. B2C işlemlerde tüketiciler faturalarını isterlerse elektronik olarak, isterlerse kağıt fatura olarak alabilecek. Ancak Maliye Bakanlığı paydaşlarla uzlaşma sağlanamaması nedeniyle yasa tasarısını geri çekti. Bakanlık taslağı gözden geçirerek süreci sadeleştirmeyi ve işletmeler üzerindeki idari yükü azaltmayı planlıyor.

Ülkede farklı paydaşlar arasında, ör. yerel Ticaret Odası’nda sürekli işlem denetiminin uygulanması konusundaki tartışmalar devam ediyor. Öte yandan Slovenya’da Nisan 2022’deki genel seçimlerin yaklaşması nedeniyle sürekli işlem denetimi reformunun en erken 2022 yılının yazına kadar fazla gündeme gelmesi beklenmiyor.

Slovakya

Slovakya Maliye Bakanlığı’nın sürekli işlem denetimi mekanizmasını uygulamak için bir yasa taslağı hazırladığını daha önce yazmıştık. Amaç, Slovakya’nın vergi açığını AB ortalamasına ulaşacak şekilde azaltmak ve ilgili ticari işlemler hakkında gerçek zamanlı bilgi almaktı. Yasa taslağıyla ilgili kamuoyundan görüş alma süreci Mart 2021’de tamamlandı. Ancak o dönem kademeli uygulama için bir takvim açıklanmadı.

Geçtiğimiz aylarda Slovakya hükümeti sürekli işlem denetimi sistemini uygulamaya koydu ve yeni  dokümantasyonu yayınladı. Sürekli işlem denetimi sistemi “Elektronik Fatura Bilgilendirme Sistemleri” (IS EFA, Informačný systém elektronickej fakturácie) olarak adlandırılıyor. Sistem, faturaların elektronik dolaşımını ve faturalardan yapılandırılmış verilerin mali idareye gönderilmesini sağlayan, birleştirilmiş bir süreç. Sistemin yürürlüğe kademeli olarak girmesi için uygulanacak takvim aşağıdaki şekilde:

• 1. Aşama: Ocak 2022’den itibaren, B2G, G2G ve G2B işlemler için sürekli işlem denetimiyle e-fatura uygulaması yürürlüğe girecek;
• 2. Aşama: Ocak 2023’ten itibaren B2B, B2C ve G2C işlemler için sürekli işlem denetimiyle e-fatura uygulaması yürürlüğe girecek.

Polonya

Polonya’daki sürekli işlem denetimi çerçevesi ve Krajowy System e-Faktur (KSeF) sistemi konusunda ciddi gelişmeler yaşandı. Sürekli işlem denetimi mevzuatı nihayet kabul edilerek 18 Kasım 2021’de Resmi Gazete’de yayınlandı. Ocak 2022’den itibaren KSeF, gönüllülüğe dayalı bir sistem olarak yürürlüğe girecek, yani B2B işlemlerde bu e-fatura sisteminin kullanılması zorunlu olmayacak. Sistemin 2023’te zorunlu hale gelmesi bekleniyor ancak bunun için henüz bir tarih belirlenmedi.

Romanya

Romanya, AB içindeki en büyük KDV açığıyla (2019’da %34,9), KDV tahsilini iyileştirmek ve güçlendirmek, aynı zamanda vergi kaçakçılığıyla mücadele etmek için vergi tahsilatını kolaylaştırmak amacıyla sürekli işlem denetimi rejimini uygulamaya doğru ilerliyor. Ekim 2021’de 120/2021 Yönetmelik kapsamında Romanya’daki e-fatura sürecinin yapısını düzenleyen ve sürekli işlem denetimi e-fatura sisteminin temel teknik özellikleri için çerçeveyi oluşturan e-Factura uygulamasının yasal çerçevesi ortaya konuldu. Romanya’daki e-Factura sistemi 6 Kasım 2021’de gönüllülüğe dayalı bir sistem olarak yürürlüğe girdi ancak zorunlu hale gelmesi için henüz bir takvim yayınlanmadı. Hem B2B hem de B2G işlemlerde tedarikçiler bu yeni e-fatura sistemini tercih ederek yeni sistem üzerinden Romanya’da yapılandırılmış formatla e-fatura kesebiliyor.

Bu yıl Polonya’da sürekli işlem denetimi mevzuatının birinci taslağının yayınlanmasından bu yana, Krajowy System e-Faktur (KSeF) adlı sürekli işlem denetimi çerçevesinin ve sisteminin geliştirilmesinde iyi bir ilerleme kaydedildi.

Birkaç kez tekrarlandıktan sonra sürekli işlem denetimlerine ilişkin mevzuat nihayet kabul edildi ve 18 Kasım 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Sürekli işlem denetimi sistemiyle ilgili farklı hususları düzenleyen mevzuatın uygulanması, (ör. kimlik doğrulama ve gelen işlemler) hala devam ediyor. Teknik dokümantasyon ve test ortamı ise sürekli olarak güncelleniyor.

En son dokümantasyona göre, KSeF çerçevesinin en önemli özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanıyor:

• Kapsam: KSeF, Polonya’nın yeni e-fatura sistemi ve sistemde işletmelere arası (B2B) ilişkilerde e-fatura kesmek, almak ve arşivlemek için merkezi bir platform kullanılıyor. İşletmeden tüketiciye (B2C) işlemlerde müşteri tarafından talep edilirse yapılandırılmış bir e-fatura kesilebiliyor. İşletmeden devlete (B2G) işlemler PEF adı verilen ve bir süredir kullanılmakta olan ayrı bir Peppol tabanlı sistemde yönetiliyor.
• Gönüllü aşama: Ocak 2022’den itibaren KSeF gönüllülüğe dayalı bir sistem olarak yürürlüğe giriyor; yani B2B işlemlerde bu e-fatura sisteminin kullanılması zorunlu değil. Sistemin benimsenmesini teşvik etmek için, sürekli işlem denetimi sistemini kullanmayı tercih eden vergi mükelleflerine, daha hızlı vergi iadesi ve SAF-T dosyası JPK_FA’yı (fatura raporu) iletme zorunluluğundan muafiyet gibi bazı imtiyazlar sunuluyor. Alıcılar KSeF üzerinden yapılandırılmış e-fatura almayı kabul etmezse, tedarikçiler yine de e-fatura kesmek ve bununla ilgili imtiyazlardan faydalanmak için KSeF’i kullanabiliyor. Yine de uygulama dışındaki alıcılara faturaları kabul edilen biçimde ve formatta (kağıt, PDF, EDI, vb.) göndermeye devam etmeleri gerekiyor.
• Zorunlu aşama: Sistemin 2023’te zorunlu hale gelmesi bekleniyor ancak henüz kesin bir tarih belirlenmedi.
• Onay süreci: KSeF, e-faturaların API ve program spesifikasyonlarına uygun şekilde ve düzenlenmiş yapılandırılmış, XML temelli bir formatta, yani FA_VAT formatında, merkezi bir platforma gönderildiği bir onay sistemidir. Sistem, faturayı programdaki spesifikasyonlara göre doğrularsa ve fatura doğrulama sürecinden geçerse, faturaya benzersiz bir kimlik numarası verilir. Bu numara, KSeF’te faturanın tanınmasını sağlar. Benzersiz kimlik numarasını taşıyan yapılandırılmış e-fatura, yasal fatura olarak kabul edilebilir ve KSeF üzerinden alıcıya gönderilir.
• Yeni yapılandırılmış e-fatura: Yapılandırılmış e-fatura, yani FA_VAT, yeni bir e-fatura türüdür zira KDV e-faturası kuralları altında gereken standart fatura verilerinden daha fazla veri, ör. ödeme verileri, gümrük vergilerinin ödenmesine ilişkin veriler, işlem koşullarıyla ilgili veriler içerir. Birçok şekilde 67 ortak alanla JPK_FA’ya benzerdir ve JPK_FA’yı gereksiz hale getirmektedir.
• Yapılandırılmış e-faturanın tutarlılığı ve özgünlüğü: KSeF üzerinden e-fatura kesme ve alma, Polonya’daki KDV yasasında e-faturaların tutarlılığı ve özgünlüğüyle ilgili olarak listelenen yöntemler (EDI, BCAT, e-imza, vb.) arasına eklenmiştir. Yani, gönüllü aşama boyunca tedarikçiler ve alıcılar, e-faturalarının tutarlılığını ve özgünlüğünü sağlamak için KSeF e-fatura sürecinden faydalanabilecek. KSeF zorunlu hale geldikten sonra, KDV yasasındaki tutarlılık ve özgünlükle ilgili gerekliliklere uyulması açısından e-faturaların KSeF üzerinden gönderilmesi ve alınması izin verilen tek yöntem haline gelecek.
• Kimlik doğrulama yöntemi: Sistemde vergi mükellefinin veya yetkili kurumun (ör. muhasebeci, üçüncü taraf hizmet sağlayıcı) kimliğinin doğrulanması için kabul edilen yöntemlerden biri doğrulanmış e-imza veya mühürdür (QES). Kimlik doğrulama sürecinin teknik olarak nasıl işleyeceğiyle ilgili ayrıntılar daha sonraki belgelerde doğrulanacaktır.
• Arşivleme: KSeF, gönüllü aşamada e-faturalarını sürekli işlem denetimi sisteminde arşivlemek isteyen vergi mükellefleri için arşiv özelliği de sunmaktadır. Zorunlu aşamada, e-faturalar otomatik olarak KSeF’te on yıl boyunca arşivlenecektir (GDPR gibi veri gizliliği kurallarına göre vergi mükellefinin yetkilendirmesine tabi olarak). Böylece vergi idaresi, saklanan e-faturalara hızla erişebilecek ve vergi denetimlerini daha kolay şekilde yapabilecek. Dolayısıyla, mevcut KDV kurallarında (Polonya KDV yasasının 112 ve 112a sayılı maddeleri) vergi mükelleflerinin e-faturalarını yasal saklama süresinin sonuna kadar saklamasına ilişkin zorunluluk geçersiz hale gelecek. Öte yandan vergi mükellefleri, vergi dairesine karşı bir ihtilaf olması durumunda ellerinde delil olması için e-faturaları kendi arşivlerinde muhtemelen saklayacaktır.

Polonyalı yetkililer, sistemin Ocak 2022’de kademeli olarak uygulanması için gerekli her tür belgenin ve detayın zamanında hazır olması için ciddi çaba sarf etti. Ancak süreçle ilgili belli başlı önemli detayların, güncellenmiş test ortamında netleştirilmesi beklenmektedir.

SAP, eski versiyonlarının bakımlarını önümüzdeki dönemde sona erdirmeyi ve mevcut kullanıcılarını S4 HANA’ya taşımayı planlarken, şirketler zorunlu geçişte hangi yöntemi tercih edeceklerine karar vermeye çalışıyorlar. Yöntemleri, avantajlarını ve dezavantajlarını net bir şekilde anlamak tercih sürecini kolaylaştırabilir.

S4 HANA’ya geçiş,

• Sıfırdan kurulum (Greenfield)
• Geçmiş verilerin ve süreçlerin tümünün korunması (Brownfield)
• Seçilen verilerin korunup diğerlerinin yeniden tasarlanması (Bluefield)

Olmak üzere üç farklı senaryoda gerçekleşebiliyor. Bu üç senaryonun avantajları ve dezavantajlarını ise şöyle özetleyebiliriz:

Tamamen Yenilenmek İsteyenler İçin Greenfield

Greenfield, tüm süreçler için yeniden tasarım ve sadeleştirme sunan bir geçiş yöntemi. Bu yöntemi genellikle daha önce SAP dışı bir uygulama kullanan ya da kullandığı SAP versiyonu çok eski olan firmalar tercih ediyorlar ve özelleştirilmiş, eski, hantallaşmış yapıları tamamen geride bırakıp modern bir teknolojiyle yola devam ediyorlar.

• Her şey yeniden modellendiği için sürecin diğer yöntemlere göre daha uzun olması,
• Data geride bırakıldığı için geçmişe yönelik raporlamaların ilk dönemde yapılamayacak olması,
• Çalışanların yeni sisteme adaptasyon sürecine ihtiyaç duyması,
• Tüm süreçler sıfırdan modellendiği için iş birimlerinin yüksek katılımını gerektirmesi bu yöntemin dezavantajları olarak sıralanabilir.
• Ancak sistemlerin yeniden tasarlanmasında sağladığı esneklik sayesinde, işletmelere süreç verimliliklerini arttırma imkânı da tanıyan bir yöntem.

Geçmişini Korurken Teknolojiden Faydalanmak İsteyenler İçin Brownfield

Brownfield, mevcut sistemi koruyan ancak S4 HANA’nın yeni teknolojisinden, hızından faydalanmaya imkan tanıyan bir yöntem. Bu yöntemi genellikle SAP projesini yakın zamanda tamamlamış, en iyi uygulamalara uyum sağlayan, sistemlerinde çok az özelleştirilmiş çalışma bulunan firmalar tercih ediyorlar.

• Operasyonel süreçleri kesintiye uğratmadan ve geçmişe dayalı verileri tamamen koruyarak S/4HANA’ya geçişe olanak tanıyor.
• Var olan sistemi hiç değiştiremeden geçiş yaptığınız için memnun olmadığınız çalışmaları da yanınızda taşımış oluyorsunuz.
• Dataların transferi sırasında sistemlerin uyuşmadığı alanlar olabiliyor ve karmaşa doğabiliyor.
• İş birimlerinin çok fazla katılımını gerektirmiyor.
• Mevcut SAP sistemlerinizden ve süreçlerinizden memnunsanız ve herhangi bir iyileştirme talep etmiyorsanız Brownfield sizin için maliyet ve proje süresi avantajıyla doğru bir seçim olabilir.

Geçmişinden Memnun Geleceğinden Umutlu Olanlar İçin Bluefield

Bluefield (hibrit), mevcut sistemin bir bölümünü koruyan, bir bölümünü de tamamen yenileyen bir yöntem. Bu yöntemi genellikle hali hazırda memnuniyet sağlayan çözümlerinin yeni sisteme taşınmasını isteyen, bir yandan da S4/HANA ile gelen yeni özelliklere sahip olmayı faydalı gören firmalar tercih ediyorlar.

SAP S4/HANA her noktadan bilgiye erişim sağlayarak, IT, finans, tedarik zinciri ve muhasebe gibi departmanlar arasındaki iş birliğini destekliyor ve çalışma şekline esneklik katıyor. Ayrıca merkezileşmeye de katkıda bulunarak tüm süreçler üzerindeki erişilebilirliği ve görünürlüğü arttırmaya yardımcı oluyor. Ancak geçiş sürecinin doğru yürütülmesi, kuruma en uygun geçiş yönteminin tercih edilmesi bunun için de tek servis sağlayıcıyla çalışması önem taşıyor.

Suudi Arabistan’da E-fatura sisteminin birinci aşaması 4 Aralık 2021’de uygulanmaya başlanmıştı. Bir yandan birçok işletme hala bir çözüm uygulamaya çalışırken, Suudi vergi dairesi kendi resmi internet sitesinde konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler yayımlamaya devam ediyor.

En son yapılan duyurulardan biri, birinci aşama için e-fatura kullarını ihlal edenlere hükümet tarafından uygulanacak olan cezalarla ilgili. Duyuru şimdilik sadece Arapça dilinde yayımlandı.

Duyurunun ayrıntıları

Duyuruda ZATCA (Zekat, Vergi ve Gümrük Müdürlüğü), ihlal türüne ve ihlalin kaç kez tekrarlandığına göre uygulanacak olan cezaların detaylarını açıklıyor. İhlal bir kez gerçekleşirse 50.000 SAR’a kadar (yaklaşık 13.330 dolar) ceza uygulanabilecek. E-faturaların aynı anda birden fazla zorunluluğu ihlal edebileceği düşünüldüğünde, her bir fatura için ödenecek ceza çok daha yüksek olabilir.

Ceza uygulanacak olan muhtelif durumlar aşağıdaki şekilde sıralanıyor:

• Faturaların elektronik formatta kesilmemesi ve saklanmaması
• Sadeleştirilmiş faturada QR kodunun yer almaması
• Vergi faturalarında alıcının KDV sicil numarasının belirtilmemesi
• Elektronik fatura kesilmesini engelleyecek arızaların yetkili makamlara bildirilmemesi
• Kesilmiş olan elektronik faturaların silinmesi veya değiştirilmesi.

Peki bundan sonra ne olacak?

Yeni cezaların açıklanması, Suudi vergi dairesinin yeni e-fatura sistemini zamanında uygulamaya koyma konusundaki kararlılığını gösteriyor.

Birinci aşamanın başarılı olması, vergi dairesi için ikinci aşamanın kapsamını belirleme konusunda önemli bir parametre olacak. ZATCA, aşamalı uygulama döneminde kapsama giren vergi mükelleflerine hükümet tarafından altı ay önceden bildirimde bulunulacağını duyurmuştu.

Önceki blog yazılarında, Romanya’daki yeni SAF-T gerekliliklerini derinlemesine incelemiştik. Geçtiğimiz haftalarda yayımlanan en son yönergede vergi dairesi, farklı büyüklükteki vergi mükellefleri için uygulama takvimlerinde güncelleme yaptı ve cezasız sürelerle ilgili bilgiler paylaştı.

Vergi dairesi takvimi netleştirmenin yanı sıra 10 Kasım 2021’de planın yeni bir versiyonunu yayımladı. Bu yeni planda, kısa süre önce yayımlanan Sorular ve Cevaplar belgesindeki yorumlar ve kaygılar da dikkate alınıyor.

Uygulama takvimi, orta ve küçük ölçekli vergi mükellefleri için başlangıçta ilan edilen takvimden daha uzun olacak. Ayrıca vergi daireleri, bu yeni sistemin yayımlanmasıyla birlikte büyük vergi mükellefleri listesini de güncelledi. Bu güncellemeyle birlikte ANAF büyük vergi mükellefleri listesine 1801 şirketi daha ekledi. Yeni eklenen vergi mükellefleri için uygulama tarihi 1 Temmuz 2022’de başlayacak.

Zorunlu bildirim için uygulama takvimi

• Büyük vergi mükellefleri (Romanya vergi daireleri tarafından tanımlanan ve 2021’de bu kategoriye dahil olan mükellefler) – 1 Ocak 2022
• Büyük vergi mükellefleri (Romanya vergi daireleri tarafından tanımlanan ve 2021’de bu kategoride yer almayan mükellefler) – 1 Temmuz 2022
• Orta ölçekli vergi mükellefleri – 1 Ocak 2023
• Küçük ölçekli vergi mükellefleri – 1 Ocak 2025

Cezasız süre

Talimata göre her ay SAF-T dosyası göndermekle yükümlü olan vergi mükellefleri için cezasız süre ilk raporlama için altı ay, ikinci raporlama için beş ay, üçüncü raporlama için dört ay, dördüncü raporlama için üç ay ve beşinci raporlama için iki ay.

Bu cezasız süre, ilk olarak üç ay olarak açıklanan süreden daha uzun. Cezasız süre sisteme yeni dahil edilen vergi mükellefleri için de uzatılacak, yani bu kategorideki vergi mükellefleri SAF-T raporlarını herhangi bir ceza almadan 1 Ocak 2023’e kadar gönderebilecek.

Almanya’da vergi kaçakçılığıyla mücadele etmek ve Alman piyasasının Avrupa’daki rekabetçiliğini artırmak için sürekli işlem denetimlerinin (CTC) uygulanması konusunda farklı kurumlar arasında giderek yükselen bir tartışma süregidiyor.

CTC reformunun destekçileri

Almanya’da CTC’lerin destekçileri arasında iş dünyasının dostu Özgür Demokratik Parti’nin (FDP) parlamentodaki grubu, Alman Elektronik Faturalandırma Derneği (VeR) ve Alman Bundesrechnungshof (Federal Denetim Bürosu) adlı bağımsız yargı organı yer alıyor.

Almanya’da kısa süre önce düzenlenen hükümet seçimlerinde ortaya çıkan koalisyonun ortakları (Sosyal Demokrat Parti (SPD), FDP ve Yeşiller Partisi) arasındaki vergi politikasıyla ilgili görüşmelerde de bu konunun gündeme geldiğini gördük.

Tartışmalar henüz kavramsal düzeyde olsa da, yeni olası koalisyonda yer alacak partiler bu alanda reform için siyasi irade gösteriyor.

CTC reformuyla ilgili öneriler

Özel olarak Alman Bundesrechnungshof, Maliye Bakanlığı’na, KDV dolandırıcılığıyla mücadele etmek için etkili bir sistem olarak blockchain teknolojisini kullanan gerçek zamanlı bir raporlama sistemi önerisi götürdü. Öte yandan öneri, bu tür tedbirlerin önerilmesinden ve uygulanmasından önce maliyet-fayda analizi yapılması gerektiği gerekçesiyle kabul edilmedi.

Parlamenter sürecin bir parçası olarak FDP “faturaların oluşturulması, test edilmesi ve iletilmesi için ülke çapında İtalya’daki SDI sistemine benzer bir elektronik raporlama sisteminin yürürlüğe konması” için çağrıda bulundu. Almanya’da önde gelen sektör derneği VeR, şirketlere ve Alman ekonomisine çok sayıda avantaj sağlayacağını belirterek öneriyi memnuniyetle karşıladı.

VeR’nin, İtalya modelinin Avrupa için bir yol haritası olarak kullanılıp kullanılamayacağına ilişkin yaptığı çalışmaya göre, sistem İtalya’da KDV açığını azaltmaya anlamlı bir katkı yapmış olmasa da e-fatura kullanımının şirketler ve İtalyan ekonomisi için sağladığı avantajlar ikna edici. Raporda, İtalya’daki vergi ödeme sisteminin tüm Avrupa için olmasa da Almanya’da KDV’nin dijitalleştirilmesi için bir model olarak kullanılabileceği sonucuna varılıyor. Ayrıca, VeR uzmanları, Almanya’da bu tür bir CTC sisteminin geliştirilmesi için kendi bilgi birikimlerini de sunuyor.

Sonuç: Almanya CTC sistemini yürürlüğe koyan bir sonraki AB ülkesi mi olacak?

Görünüşe göre Almanya’da CTC sisteminin uygulanması – İtalya, Fransa ve Polonya gibi Üye Devletlerin ayak izlerini takip ederek – giderek ilgi çeken bir konu haline geliyor ve koalisyon ortakları şu anda iktidarda olan partinin yerine geçecek olan bir koalisyon için anlaşma sağlayabilirse CTC sistemi gerçekten uygulanabilir.

Suudi yetkililer, KDV Uygulama Regülasyonunda (VATIR) bazı değişiklikler yapılmasını öngören bir Taslak yayımladı. Taslak hakkında ilgililer görüş ve önerilerini sundu.  

VATIR’de neden değişiklik yapılması öneriliyor?

Zekat, Vergi ve Gümrük Müdürlüğü’ne (ZATCA) göre değişikliklerin amacı, e-faturayla ilgili hükümleri ve gereklilikleri VATIR ile uyumlu hale getirmek. VATIR, KDV Yasası’nın hükümlerinin nasıl uygulanacağını ayrıntılı olarak açıklayan ikincil bir mevzuat.

VATIR taslağı e-fatura düzenlemesinden önce hazırlandığından ve hem basılı hem de elektronik faturalarla ilgili hükümler içerdiğinden, önerilen düzenlemelerin e-fatura kurallarıyla ilgili değişikliklerle ilgili olması bekleniyor. Bu durum, ZATCA’nın, vergi reformunun kademeli olarak uygulanması sürecinde aldığı derslerden hareketle, potansiyel sorunları çözmeye ve eksiksiz, çok yönlü bir çerçeve sunmak için gerekli alanlarda süreçleri uyarlamaya hazırlandığını gösteriyor.

Neler değişecek?

Önerilen değişiklikler, VATIR’ın birkaç önemli maddesinde yapılacak.

Madde 53’te “Vergi Faturaları” ile ilgili kurallar belirleniyor. Bu maddede yapılması önerilen düzenlemelerde, vergi faturası kesilmesinin gerekli olduğu durumların kapsamı genişletiliyor ve daha fazla durum sayılıyor (örn. devletler arası tedarik, mal ve hizmet ihracatı), otomatik ve üçüncü taraflarca kesilen faturalar, özet faturalar, sadeleştirilmiş fatura kesilebilecek durumlar ve sadeleştirilmiş vergi faturasının kesilme zamanıyla ilgili kurallar değiştiriliyor. Madde yeni eklenen 10. paragraf ile ZATCA’ya belli vergi mükelleflerini e-fatura kapsamından muaf tutma yetkisi veriliyor.

Madde 54’te “Alacak ve Borç Dekontları” ile ilgili kurallar öngörülüyor. Önerilen değişikliklerin hedefinde, alacak ve borç dekontlarının kesilmesi ve dekontların içeriğiyle ilgili gereklilikler bulunuyor.

Madde 66’da iki yeni fıkra eklenerek “Kayıtlar” kavramıyla ilgili kurallar belirleniyor. Birinci fıkrada “Nihai hesaplar ve nihai bilanço doğrudan bilgisayardan alınabilir. Bazı muhasebe kalemlerinde geleneksel bilgisayarlı muhasebe yöntemi kullanılıyorsa, tüm mahsuplaşma girişleri Arapça dilinde olmalıdır” ifadesi yer alıyor. İkinci fıkrada e-fatura düzenlemesine tabi olan tüm vergi yükümlülerinin faturalarını e-fatura düzenlemesine uygun şekilde saklaması gerektiği belirtiliyor.

Bu değişiklikler, vergi mükelleflerinin vergi faturalarını ve kredi-alacak dekontlarını kesmek ve bu belgeleri ilgili saklama kurallarına göre saklamak üzere süreçlerinde gerekli değişiklikleri yapmaya hazır olması gerektiği anlamına geliyor.

VATIR için sonraki adım ne olacak?

ZATCA, önerilen değişikliklerle ilgili gönderilen geri bildirimleri inceledikten sonra bunları göz önünde tutarak değişikliklere son halini verecek. Bunun ardından, VATIR’ın değiştirilmiş versiyonu yayınlanacak. Suudi Arabistan’da KDV dijitalleştirme süreci devam ediyor ve bu nedenle KDV ve KDV denetimleriyle ilgili kurallar da dönüşümden geçiyor. Suudi Arabistan’da özellikle e-fatura sisteminin 4 Aralık 2021’de yürürlüğe girmesinin ardından KDV ile ilgili daha fazla gelişme ve değişiklik olması beklenebilir.

Polonya’da zorunlu SAF-T dosyasının ülkeye özgü bir versiyonu (JPK_V7M/K raporları) Ekim 2020’de yürürlüğe girmişti. O tarihten bu yana işletmeler, normalde KDV iadesinde görülen özet raporlama bilgileriyle birlikte ayrıntılı bilgileri faturalarının üzerinde belirtmek zorunda.

Maliye Bakanlığı yakın bir tarihte zorunlu JPK_V7M/K raporları üzerindeki değişiklikleri onayladı ve değişiklikler 1 Temmuz 2021’de yürürlüğe girdi. Öte yandan işletmelere bu değişiklikleri uygulamaları için yeterli zaman tanınması amacıyla, programdaki değişiklikler 1 Ocak 2022’den itibaren geçerlilik kazanacak.

Vergi daireleri, işletmelerin uygulama tarihinden çok daha önce gerekli teknik değişiklikleri yapabilmesi için programdaki yeni değişikliklerin taslak versiyonlarını hazırladı.

Öne Çıkan Hususlar

• Bölünmüş ödeme işareti kaldırıldı

Temmuz’da yapılan değişiklikle birlikte artık işletmeler, bölünmüş ödeme kullanıldığını göstermek için “MPP” özel fatura işaretini kullanmak zorunda değil. Bu nedenle, vergi daireleri tarafından yayınlanan yeni taslak programda “MPP” yer almıyor.

• Uzaktan satış işareti kaldırıldı ve değiştirildi

JPK_V7M/K yapısı ilk uygulandığında, sevkiyat veya nakliyenin başladığı tarihte ülke sınırları içinde yapılan uzaktan satış işlemlerinin “SW” şeklinde işaretlenmesi ve telekomünikasyon, yayıncılık / elektronik hizmetlerle ilgili belli işlemler için “EE” işaretinin kullanılması gerekiyordu. 1 Temmuz 2021 ile 31 Aralık 2021 tarihleri arasındaki bir geçiş dönemi boyunca, normalde “SW” olarak işaretlenen işlemler artık “EE” olarak işaretlenecek ve böylece “SW” artık bir seçenek olarak kullanılamayacak.

1 Ocak 2022’den itibaren işareti topluluk için uzaktan mal satışlarında ve Polonya dışındaki AB Üyesi Devletlerde kayıtlı olmayan vergi mükelleflerine telekomünikasyon, yayıncılık ve elektronik hizmetlerin sağlanmasında “WSTO_EE” kullanılacak. Bu durum, 1 Temmuz 2021’den itibaren AB E-ticaret paketinin yürürlüğe girmesiyle çakıştığından, Polonya’nın “SW” ve “EE” işaretlerini tek bir işaret altında birleştirmesi şaşırtıcı değil.

Diğer değişiklikler

• Elektronik ara yüzler üzerinden mal temin eden vergi mükellefleri tarafından ülkeye mal temini için veya Polonya’da veya diğer Üye Devletlerde özel prosedürlerin (yani OSS veya IOSS programı) dışında yapılan bu tip mal teminleri için “IED” işareti kullanılacak.
• GTU tanımları, dahili belgeler (“WEW” olarak işaretli) ve yazar kasa raporları (“RO”) için geçerli olmayacak.
• Alıcı ile mal veya hizmet sağlayıcı arasındaki ilişkinin sadece Devlet Hazinesi veya yerel hükümet birimleri veya bunlara bağlı birliklerle olan ilişkiden kaynaklandığı durumlarda mal ve hizmet tedarikinde “TP” işaretinin kullanılması artık gerekli olmayacak.

Yukarıda anlatılan değişikliklere ek olarak Polonya farklı değişiklikler de yapmaya hazırlanıyor. Detaylı bilgi için buraya bakabilirsiniz.

Birçok sektörde şirketler tedarik zincirlerini hızlı bir şekilde dönüştürüyor.

Tedarik zincirinin küreselleşmesinin ve otomasyonunun temel hedefleri büyük oranda operasyonlarla ilgili ve mali fayda sağlamayı amaçlıyor. Öte yandan birçok şirket, faaliyet yürüttükleri ülkelerde KDV gibi dolaylı vergilerin tedarik zincirleri üzerindeki etkisini küçümsüyor.

Şirketler, işlerinde riskleri ve aksamaları en aza indirmek için tedarik zinciri stratejisinin bir parçası olarak KDV uyumunun etkisini proaktif bir küresel yaklaşımla en baştan değerlendirmelidir.

Şirketler KDV’nin etkisini en çok nakit akışında hisseder, zira faaliyet yürüttükleri her ülkede KDV makbuzlarını almak ve bunları vergi dairelerine göndermek zorundadırlar.

KDV yükümlülüklerinin peşin ödenmesi

Şirketler, fatura tutarına karşılık olarak satış veya makbuzlardan ödeme tahsil etmiş olsunlar veya olmasınlar, KDV yükümlülüklerini peşinen ödemek zorundadır. Bazı durumlarda hükümetler gerçek zamanlı ödeme veya taksitli ödeme yöntemlerine geçmektedir; bu modellerde vergi dairesinin alacaklı olduğu tutarlar doğrudan hükümetin hesabına giderken kalan tutar tedarikçiye aktarılmaktadır.

KDV nihayetinde geri alınsa da bu süreç bazı şirketleri çıkmaza sokabilmektedir zira şirketler KDV ödemelerini yapmak için işletme sermayesini yeniden yönlendirmek veya kısa vadede çıkan nakit akışını telafi etmek için farklı bir gelir kaynağı bulmak zorunda kalmaktadır. Bu özellikle İtalya gibi kapsamlı KDV düzenlemeleri olan ülkelerde geçerlidir; bu sistemlerde vergi dairelerinin şirketlere vergi iadelerini ödemesi iki yıla yakın sürebilmekte ve bu süreç boyunca nakit akışı engellenmektedir.

KDV uyumunun nakit akışı üzerindeki etkisi nedir?

Şirketler sorun yaşamamak için KDV kesintilerini destekleyecek doğru, denetlenebilir kayıtlar tutmalıdır, aksi halde net nötr maliyet olacak bir kalemin harici bir gidere dönüşmesi riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Ayrıca şirketler, hükümetin alacaklı olduğu vergi tutarlarının farklı işlemlerde kullanılmaması ve hükümete giden ve hükümetten gelen nakit akışının daha görünür olması için vergi daireleriyle yapılan işlemlerin takibini ayrı bir banka hesabından yapmayı düşünebilirler.

Uyumsuzluğun sonuçları

Avrupa’da faaliyet yürüten işletmeler için KDV konusunda uyumsuzlukların ve hataların maliyeti tedarik zincirleri üzerinde ciddi bir bedel yaratabilir.

Bu sonuçlar arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Sorunun ne olduğuna bağlı olarak işletmelerin KDV iadeleri ertelenebilir ve tedarikçilere ödeme yapmak veya inovasyona yatırım yapmak için kullanılabilecek ciddi tutarda bir para bloke edilebilir.
• Hatalar ödenecek KDV tutarının %200’üne kadar para cezasıyla cezalandırılabilir; bu durum nihai kâr-zarar hanesini etkileyebilir ve KDV nötr bir maliyetten gidere dönüşebilir.
• KDV doğru şekilde uygulanmazsa mallar gümrüğe takılabilir ve bu durum tedarik zincirlerini, operasyonları ve pazara ulaşma hızını olumsuz etkileyebilir.
• Bazı ülkelerde ve olağan dışı durumlarda veya birkaç ihlalden sonra işletmeler hükümetin talimatıyla tamamen kapatılabilir.

Tüm bu riskler, tedarikçi ilişkilerini ve tedarik zincirinin istikrarını tehlikeye atmaktadır. Bu nedenle KDV, tedarik zinciri planlamasında kritik bir faktör olmalıdır.

Kesin KDV sistemi

Avrupa Birliği (AB), birlik içindeki teslimatların artık iki işlem olarak değil (sevkiyat ve teslim alma) tek işlem olarak değerlendirileceği bir varış yeri ilkesine doğru ilerlemeyi planlıyor. AB çapındaki bu teslimat sisteminde KDV, varış yeri olan Üye Devlette ödenecek ve tüm Üye Devletleri içeren tek bir KDV iadesi üzerinde bildirilecek.

Böylelikle muafiyeti kanıtlama ihtiyacı ortadan kalkacak ve vergi bildirimi basitleşecek. Bu planın yürürlüğe giriş tarihi ve diğer detayları henüz bilinmiyor. Şüphesiz, karşılanması gereken koşullar olacaktır.

Fransa Vergi Dairesi geçen sonbaharda yayınladığı raporunda, Fransa için sürekli işlem kontrolü (CTC) planlarını açıklarken, biz de işletmelere uyum sağlamak konusunda yeterli zaman tanımak için bu sistemin tüm ayrıntılarını bir yıldan az bir sürede tamamlamanın mümkün olup olmayacağını sorguladık.

Fransız Hazinesi (DGFiP), fazla sayıda çok paydaşlı çalıştay düzenlemek de dahil olmak üzere iyi bir ilerleme kaydetmiş olsa da, belirlenen ilk zaman çizelgelerinin çok iyimser olduğu sonucuna vardı. Fransız Bakanlar Kurulu’nun 15 Eylül’de yaptığı duyuruda, CTC sisteminin yürürlüğe girmesi 18 ay ertelendi.

Güncellenen takvime göre:

1 Temmuz 2024’ten itibaren:

• Tüm Fransız şirketleri, CTC rejimi kapsamında e-fatura uygulamasını kabul etmek zorunda olacak.
• Merkezi platform veya ilgili hizmet sağlayıcıları aracılığıyla kağıt yerine e-fatura düzenlemek ve ayrıca B2C ve söz konusu e-faturalama yetkisi kapsamında olmayan sınır ötesi işlemlerin e-raporlanması, büyük işletmeler (yaklaşık 300 kuruluş) için zorunlu hale gelecek.

1 Ocak 2025’ten itibaren:

• Bu e-fatura düzenleme ve e-raporlama yükümlülükleri, yaklaşık 8000 orta ölçekli şirket için de geçerli olacak- “Entreprises de taille intermediaire”.

Ve son olarak, 1 Ocak 2026’dan itibaren:

• Bu yükümlülükler geri kalan dört milyon orta ve küçük ölçekli şirketler için de geçerli olacak.

Dijitalleşmeye geçiş, tüm sektörlerin mevcut teknolojilere radikal bir şekilde uyum sağlamasını ve değişimi zorunlu kıldı. Bu durum da, otomasyon ve iş kaybı konusunda haklı bir endişe yarattı. Oxford Economics’in 2030 yılına kadar Çin’de 12,5 milyon imalat işinin otomatikleşeceğine dair tahmini, iş gücünün gelecekte kısmen otomatikleşeceğinin bir habercisi gibi görünüyor.

Fakat alanında uzman insanlar teknoloji ile uyum içinde çalışabiliyor; buna teknik ekiplerin de desteği eklendiğinde verimlilik on kat artabiliyor. Günden güne dijitalleşen bir dünyada başarılı olmak isteyen işletmelerin tek çıkış yolunun doğru teknolojiye yatırım yapmak olduğu ortada.

Özellikle küresel olarak faliyet gösteren şirketler için bu çok büyük önem taşıyor çünkü çoğu ülkede devletlerin mali mevzuatının kapsamlı olarak bilinmesi gerekiyor. Finansal yapılar sürekli değişim halinde olduğu için yön bulmak zor olabiliyor. Gerçek zamanlı KDV raporlama, sürekli denetimle (CTC’ler) birçok farklı yetki alanını sıkı bir şekilde kısıtlayarak dünya çapında giderek yaygınlaşıyor. Otomasyon olmadan, manuel çalışarak yeni kurallara ayak uydurmak geleneksel insani becerilerin çok üzerine çıkmayı gerektiriyor.

Küresel şirketlerde hesapları ve raporları manuel girmekse hiç de mantıklı ve sürdürülebilir değil. Ancak farklı yetki alanlarında faliyet gösteren bu şirketlerin, ticari işlemlerini gerçekleştirmek için uymaları gereken kurallara ve devletlerin düzenlemelerine nasıl ayak uyduracakları da bir başka sorun olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü bu kurallar sürekli değişiyor.

Dijital devletler

Tüm dünyada devletler, ülkelerindeki ekonomik standartları güçlendirmek için vergi iadelerini belirleme ve toplama süreçlerini gözden geçirmeye başladı. İade sürecini dijitalleştirmek, bir devletin ekonomik geleceğine dair daha doğru bir tablo çizmeye imkan sağlıyor. Bu durumda da, otomatik faturalandırma ve raporlandırmanın son yıllarda gündemdeki en önemli konulardan biri olması hiç de şaşırtıcı değil.

Çoğu işlem ve etkileşimi iyileştirmede yaklaşımların nasıl benimsendiği ülkelerdeki belirli bakış açılarına göre değişiyor. Belirli yetki alanları, ticari belgelerde farklı düzeylerdeki CTC’leri uygulamayı, gerçek zamanlı faturalandırma, arşivleme ve raporlamayı da zorunlu kılıyor. Ayrıca, uluslararası faaliyet gösteren bu şirketler, sayıları giderek artan ve son derece karmaşık olan bu yasaları takip etme ve bunlara uyumluluğu sağlama konusunda da ciddi bir baskı altındalar. Bu yasalara uyulmadığında ödenmesi gereken cezalar oldukça yüksek. Ticari faaliyetleri kanunlara uygun şekilde gerçekleştirebilmek artık akıllı teknolojilerin ve altyapıların kullanımını gerektiriyor.

Dünyanın farklı bölgelerinde ise farklı yaklaşımlar var. Örneğin, Latin Amerika işletmeler arası e-faturalarda gerçek zamanlı denetimi zorunlu kılarak bu konuda öncü oldu. Brezilya da, gerçek zamanlı denetimin bir hükumet platformu aracılığıyla yapılmasını zorunlu kılıyor. Avrupa’da ise AB-KDV yönergesi, ülkelerin tamamen e-faturaya geçmesini yasaklıyor. Ancak, İtalya bu yasağı 2019 yılında, uzun bir istisna sürecinden sonra aşmayı başardı. Ekonomilerdeki veriye dayalı işletme modeline geçiş, vergilerin de dijitalleşmesini kaçınılmaz hale getiriyor.

Makine öğrenmesi

KDV açığı tüm dünyada devletler için karmaşa yaratmaya devam ediyor. Bu süreci yönetebilmek için birçok devlet kendi sistemini oluşturdu. Bunun sonucunda da birbiriyle iletişim kuramayan mekanizmalar ortaya çıktı. Ayrıca çoğu ülkenin e-faturaya adaptasyonunun gecikmesi, parçalı bir görüntü ortaya çıkardı. KDV raporlamaları hala birçok ülkede periyodik olarak yapılıyor ve her ülke kendi belirlediği standartlara uygun ilerliyor. Küresel dijitalleşmede tutarlılığı sağlamak yakın gelecekte mümkün olmayabilir.

Her ülke, faturalandırmayı dijitalleştirmek amacıyla kendi yöntemlerini geliştirdikçe, her şey daha da karmaşık hale geliyor. Bir yandan da yeni düzenleyici yasalar çıkıyor. Bu yasaları takip ederken yapılacak hatalar, uyumluluğu sağlamada eksikliklere neden olarak can sıkıcı şekilde sonuçlanabilir. Küresel şirketler, faaliyet gösterdikleri ülkelerdeki bu gelişmeleri yakından takip etmek zorunda. Ayrıca, yeni düzenlemeler çıktıkça onları takip edecek ve uygulayacak sistemleri de geliştirmeleri gerekiyor.

Teknolojik geliştirmelerin, vergi raporlamasını doğru şekilde yapabilmesi için tüm bu farklı sistemlerin de birbirine bağlanması gerekiyor. Bir işletmenin mali durumunu hatasız olarak gösterebilmek ancak bu şekilde mümkün olabilir. Bu nedenle, esnek API’ler öncelik ve önem kazanıyor. Gelişmiş API’leri olan programlar, vergi sistemlerinin işletmelerden önemli bilgileri toplamasına imkan sağlıyor. İşletmelerin gerekli verileri ve doğru sonuçları göstererek cezai yaptırımlardan kaçınabilmesi de ancak bu şekilde mümkün. Kamu kurumlarıyla gerçekleştirilen hassas işlemler, birçok faturalandırma sistemi, ERP ve tedarik platformlarının entegre olmasını gerektiriyor. Oluşturulan ve işlenen verilerin hacmi çok büyük olduğundan, bu hacimdeki veriyi sadece insani iş gücüyle işlemek artık pek mümkün değil.

Teknoloji, bilgi formatının her ülkenin gerekliliklerine uygun şekilde sunulmasını da kolaylaştırabiliyor. Bu da zaten dijital raporlandırmada neredeyse bir zorunluluk. Fatura formatlarını görüntüleyecek ve gerekli adaptasyonu sağlayacak teknolojiler artık mevcut. Örneğin, bir işletmenin faaliyet gösterdiği ülkeye uyum sağlaması ve uyumsuzluktan kaynaklanan cezalardan kaçınması mümkün. İdari görevleri otomatikleştiren ve bu sayede işletme finansmanının stratejik unsurlarına odaklanmak için zaman yaratan araçlara yapılan yatırımın karşılığı fazlasıyla alınıyor. Makinelerin süreçlere entegrasyonu arttıkça analizlerin manuel yapılması da aynı oranda zorlaşıyor. Devletler ve işletmeler, idari iş yüklerini hafifletmek için otomasyona ve ileri teknolojiye daha fazla güveniyorlar.

Uyumluluk için otomasyon

Tamamen dijitalleşmiş bir gelecek çoğu ekonominin uzun vadeli planlarında yer alsa da bunun bir maliyeti var. Bu hızlı dijital dönüşümü faydaya dönüştürmek isteyen işletmeler, kendilerini en son teknolojiyle donatmak zorunda. Bu dönüşümün beraberinde getirdiği karmaşık ve veriye dayalı düzenlemeleri yönetmeleri ancak bu şekilde mümkün olabilir. Maliyetli uzmanlarla çalışmak veya dışarıdan destek almak yerine, süreçleri kolaylaştırmak ve finans ekiplerinin yüklerini hafifletmek için manuel emek gerektiren analiz ve araştırma görevlerini yerine getirebilecek araçlara yatırım yapmak çok daha akıllıca bir seçim. Tam anlamıyla dijitalleşmenin eşiğindeyken, hesapları ve raporları manuel girmek artık uygulanabilir ya da pratik bir yol olmaktan çıktı.

Ancak, bir işletmenin BT altyapısındaki önemli bilgileri senkronize edecek ve aktaracak teknolojiyi de dikkatlice seçmek gerekiyor. Mevcut küresel ekonomik durgunluk dolayısıyla, finans ekiplerinin üzerindeki en iyi performansı gösterme, oluşacak herhangi bir finansal sızıntıyı önleyebilme ve harcamaları sıkı bir şekilde takip etme baskısı da arttı. Zorluklarla mücadelede teknoloji bize rehberlik ediyor ve destek oluyor – hatta işletmeler açısından kritik önem taşıyor.

Otomasyona yatırım yapmak insanların var olduğu iş alanlarını yok etmez. Aksine, uzman kişiler teknolojiyle birlikte çalışabilir. Bu da, zorlu ve karmaşık görevlerle başa çıkarak zaman ve enerji kazanılmasını sağlar; işletmeler de böylece kendi misyonlarını gerçekleştirmeye odaklanabilirler.