E-Dönüşüm Nedir?
e-Dönüşüm günümüzde pek çok devlet ve vergi idaresi için kaçınılmaz hale gelse de aslında bu trend 2000’li yılların başlarında Latin Amerika’da başladı. Türkiye ise 2010’lu yılların başında, Latin Amerika’nın ardından bu yolculuğa adım atarak vergi sistemini dijitalleştirmeye başlayan ilk ülke oldu.
Bugün dünya genelinde verginin dijitalleşmesi için yapılan çalışmalara bakıldığında, Türkiye -Dijital Çağda KDV girişiminde önemli bir rol üstlenme yolunda dijtalleşmeye yönelik çalışmalar yapan AB Üye Devletleri de dâhil olmak üzere- e-dönüşüm yolculuğunda çoğu ülkeden daha ileri konumda.
Günümüzde Türkiye, e-faturadan elektronik serbest meslek makbuzuna kadar pek çok e-belge çeşitliliği olan tam teşekküllü, yerleşik bir dijital vergi sistemine sahip. Türkiye’nin e-dönüşümünü anlamak ve gelişmeleri takip edebilmek için bu sayfaya yer işareti ekleyin ve okumaya devam edin.
İçindekiler
- Bir bakışta: Türkiye’de e-Belgeler
- Türkiye’de E-Dönüşüm
- E-Dönüşüm Sistemleri ve Uygulamaları
- E-Dönüşümden Kimler Etkilenir?
- E-Dönüşümün Faydaları Nelerdir?
- Vergi Uyumluluğu ve e-Dönüşümr?
- Sovos, e-Dönüşüm Yolculuğunuzda Size Nasıl Yardımcı Olabilir?
- E-Dönüşüm ile İlgili Sık Sorulan Sorular
- E-Dönüşüm ile Ilgili Kaynaklar
Bir bakışta: Türkiye’de e-Belgeler
Türkiye’de e-belge sistemi, dijital dönüşüm sürecinin önemli bir adımı olarak kabul edilerek, işletmeler ve vergi otoriteleri arasında belge yönetimini modernize etme konusunda önemli kazanımlar sağlamıştır.
E-Fatura Türkiye
CTC Türü
Portalda kayıtlı her iki tarafla e-fatura onayı
Ağ
Merkezi – e-Fatura Portalı, B2B işlemleri için e-faturaları alıcılara teslim eder
Biçim
UBL-TR formatı
eİmza Gerekliliği
Gerekli – mali mühür veya nitelikli elektronik imza
Arşivleme Gerekliliği
10 yıl
E-Arşiv Fatura Türkiye
CTC Türü E-fatura raporlama (günlük bazda) Ağ Merkezi olmayan – e-Fatura Portalı, e-arşiv faturaları iletmez; bu durum vergi mükelleflerinin sorumluluğundadır Format UBL-TR formatında veya PDF gibi ücretsiz bir formatta ve ayrıca basılı formda olmalıdır eİmza Gerekliliği Gerekli – mali mühür veya nitelikli elektronik imzaTürkiye’de E-Dönüşüm
Türkiye, önemli bilgilerin kolay ve doğru bir şekilde toplanmasına ve iletilmesine yardımcı olmak için 2012 yılında dijitalleşme yoluyla vergi sistemini geliştirmeye başladı. e-Defter yükümlülüğünden başlayarak birçok vergi mükellefi için zorunlu kılınan çeşitli elektronik sistemler ve belgelerle gelişimini her yıl sürdürdü.
Türkiye, eEurope+ girişimine katıldı ve vergiyi dijitalleştirme çalışmalarının gelişimine ayak uydurmak için hızlı hareket ederek, bilgi açısından tüm ekonomik ekosistemini rahatlattı. Söz konusu değişikliklerin amacı, KDV sahtekarlığını azaltmak, devletin verilere erişimini ve veriler üzerindeki kontrolünü artırmak, finans ve muhasebe süreçlerini standartlaştırmak ve hataları azaltmaktı.
Artık faturaların, defterlerin, irsaliyelerin, serbest meslek makbuzlarının ve diğer evrakların elektronik versiyonları etkili bir şekilde kullanıldığından; vergi mükelleflerinin, Türkiye’nin e-dönüşümüne uyumlu kalabilmek için üstesinden gelmesi gereken birçok zorluk bulunuyor.
E-Dönüşüm Sistemleri ve Uygulamaları
Türkiye’nin vergi ekosistemini elektronik olarak dönüştürme hedefi, birçok ürün ve hizmetin geliştirilmesini ve hayata geçirilmesini gerektirdi. Bununla birlikte vergi mükelleflerinin uyumlanması için yeni gereklilikler ve zorluklar oluştu.
Türkiye’nin e-dönüşüm sisteminde yer alan ürün ve hizmetler şunlardır:
e-Fatura
Cirosu 5 milyon TL’nin üzerinde olan şirketler için zorunlu olan e-fatura yükümlülüğü, 1 Nisan 2014 tarihinde yürürlüğe girdi. Mükellef kapsamı zamanla genişleyen e-fatura düzenlemesinde, ciro eşiğini kaldıran ve aşağıda belirtilen kişileri ve kurumları elektronik fatura zorunluluğuna tabi kılan sektör bazlı parametreler de belirlendi:
- Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu lisanslı şirketler
- Meyve veya sebze ticareti yapan aracılar veya tüccarlar
- Çevrimiçi ticareti kolaylaştıran çevrimiçi hizmet sağlayıcılar
- İthalatçılar ve bayiler
Türkiye’nin e-fatura girişimi, bir doğrulama modeli ve iki yönlü bir uygulamadır. Düzenlenen faturaların UBL-TR formatında olması ve 10 yıl boyunca arşivlenmesi gerekir. Sovos’un e-fatura çözümü, e-fatura gerekliliklerine uyulmasını sağlar.
e-Arşiv Fatura
e-Arşiv fatura, Türkiye’nin e-belge sisteminin en büyük uygulamalarından biridir. e-Fatura sistemine kayıtlı vergi mükellefleri de UBL-TR formatında veya PDF gibi ücretsiz bir formatta e-arşiv fatura düzenlemek zorundadır.
Bu faturalar düzenlendiğinde gerçek zamanlı doğrulama yapılmasa da e-arşiv raporunun ertesi günün sonuna kadar vergi idaresine elektronik olarak sunulması gerekir. e-Arşiv faturalar her zaman elektronik olarak oluşturulur ancak alıcı belgeyi elektronik olarak almayı kabul etmezse basılı formatta mevcut olmalıdır.
Sovos e-Arşiv Fatura çözümü, e-arşiv fatura uyumluluğunu kolaylaştırır.
e-İrsaliye
e-İrsaliye belgelerinin kullanımı, 10 milyon TL gelir eşiğini aşan mükellefler için 1 Temmuz 2023 tarihinde zorunlu hâle gelmiştir. Ancak kapsam dışında kalan mükellefler, gönüllü olarak elektronik İrsaliye belgelerine geçiş yapabilmektedir.
Sevkiyat ve nakliye olmak üzere iki tür basılı irsaliye vardır. e-İrsaliye aslen sevkiyat irsaliyesinin yerini alır.
Bu e-belgede gerekli olan bilgiler şunlardır:
- Tedarikçi bilgileri
- Yayın tarihi ve belge numarası
- Alıcı bilgileri
- Taşınan malların türü ve miktarı
- Sevkiyat tarihi ve saati
Basılı irsaliyeler ile e-irsaliyeler arasında yasal olarak herhangi bir fark yoktur. Ancak elektronik versiyon için her iki tarafın da ulusal sisteme kayıtlı olması gerekir.
e-Defter
Türkiye vergi idareleri, e-Defter uygulamasını bağımsız denetime tabi e-fatura kullanıcıları ve vergi mükellefleri için 2015 yılında zorunlu hâle getirdi.
Bu e-belgelerin XBRL-GL formatında hazırlanması ve standart XML formatında belirli bilgileri içermesi gerekir. Ayrıca hepsi mali mühürle imzalanmalıdır. Vergi mükellefleri, e-defter oluşturmanın yanı sıra aylık olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) gönderilecek ve 10 yıl boyunca arşivlenecek bir defter özeti oluşturmakla yükümlüdür.
Elektronik defterler, veri toplama süresini azaltır, noter tasdik süreciyle ilgili maliyetlerden tasarruf sağlar ve vergi süreçlerine uyulmasını temin eder.
e-Mutabakat
Mutabakat, bir anlaşmaya taraf olan şirketlerin borç ve alacak konusunda karşılıklı olarak anlaşmaya varmaları için hesaplar arasındaki iletişimdir.
Türkiye vergi idaresi, şirketlerin belirli zamanlarda mutabakat yapmak zorunda olduğuna hükmetmiştir. Bir anlaşma veya yasal bir gereklilik aksini belirtmediği sürece iki taraf arasındaki hesabın kapatılacağı gün genellikle yılın son günüdür.
GİB tarafından e-mutabakat için geliştirilen BA-BS web uygulaması, BA-BA formlarının elektronik olarak gönderilmesinden önce vergi mükelleflerinin mevcut anlaşmaları ve dengeli olmayan anlaşmaları karşılaştırmasına olanak verir.
e-Müstahsil Makbuzu
e-Müstahsil makbuzu, defter tutmayan çiftçilerden satın aldıkları ürünlerin kaydını tutmak için çiftçiler veya toptancılar tarafından düzenlenir.
Müstahsil makbuzu düzenleme yükümlülüğü bulunan vergi mükelleflerine, 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren, belgeyi elektronik ortamda düzenleme zorunluluğu getirildi. Meyve ve sebze komisyoncuları veya tüccarları ise 1 Ocak 2020’den beri e-müstahsil makbuzu düzenlemekle yükümlüdür.
e-Müstahsil makbuzu kullanmakla yükümlü olanlar kişiler e-fatura, e-arşiv fatura ve e-defter gerekliliklerinin kapsamı dışında kalabilir.
e-Serbest Meslek
e-Serbest meslek makbuzu (e-SMM), 1 Şubat 2020’de yürürlüğe girmişdi. Bu e-belge türü, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere tüm serbest meslek sahibi kişiler için geçerli:
- Mimarlar
- Mühendisler
- Finans danışmanları
- Avukatlar
- Senaristler, yazarlar, besteciler ve ressamlar
- Serbest meslek sahibi doktorlar, diş hekimleri ve veteriner hekimler
e-SMM, elektronik olarak oluşturulabilir, iletilebilir ve raporlanabilir ve basılı Serbest Meslek Makbuzları ile aynı yasal geçerliliğe sahiptir. Bu makbuzların 10 yıl boyunca arşivlenmeleri gerekir.
Öne çıkan e-belgeler yukarıda anlatılmış olsa da Türkiye’de bilmeniz gereken daha da fazla elektronik belge vardır. Daha fazla bilgi edinmek için e–belgelere genel bakış yazımızı okuyabilirsiniz.
E-Dönüşümden Kimler Etkilenir?
Cirosu 5 milyon TL’nin üzerinde olan firmalar veya yukarıda detaylarını açıkladığımız sektörlere dahil olan tüm mükellefler e-Dönüşümden etkilenmektedir.
E-Dönüşüm, her biri kendi türüne göre belirli eşiklere ve kriterlere tabi olan pek çok belge içerir. Ayrıca bazı belgeler herhangi bir eşik kriteri olmaksızın belirli sektörler için zorunludur. e-Fatura artık vergi mükelleflerinin büyük bölümü için zorunludur ancak vergi idarelerine hangi belgelerin sunulması gerektiğinin anlaşılması çok önemlidir.
GİB, belirli dönemlerde, farklı belge türleri kapsamında yeni vergi mükellefi gruplarını duyurmaya devam etmektedir. Bu nedenle işletmelerin uyumluluklarını sürdürmek için en son bilgilerden haberdar olmaları önemlidir.
E-Dönüşümün Faydaları Nelerdir?
Türkiye’nin vergi dönüşümü hem devlete hem de vergi mükelleflerine fayda sağlamayı amaçlamıştır.
E-dönüşüm girişimi aşağıdaki faydaları sağlamayı amaçlamaktadır:
- Türkiye’de verginin dijital dönüşümü hem devlete hem de vergi mükelleflerine fayda sağlamayı amaçlamıştır. Bunlar şu şekilde özetlenebilir:Finansal verilerin gerçek zamanlı toplanması,
- KDV dolandırıcılığının ve sahte faturaların dolaşımının azaltılması,
- Muhasebe süreçlerini otomatikleştirmek için daha fazla standardizasyon yapılması,
- Otomatik veri doldurma sayesinde verimlilik artışı sağlanması ve manuel hataların azaltılması
Vergi Uyumluluğu ve e-Dönüşüm
Türkiye’nin e-dönüşümü, önemli finansal verilerin gerçek zamanlı iletimini başarıyla uygulayarak vergi uyumunu önemli ölçüde etkiledi.
Verilerin belgelere otomatik olarak doldurulması, manuel giriş kaynaklı hataları ve sahte faturaların gönderilme ihtimalini azaltır. KDV açığının azaltılması, Türkiye dâhil olmak üzere birçok ülke için itici bir güçtür.
Basılı faturalarla ilişkili kâğıt, kartuş, nakliye ve arşivleme maliyetlerinin ortadan kaldırılması da işletmeler ve devletler için bir avantajdır.
16’dan fazla belge düzenlemesine sahip olan Türkiye’de e-dönüşüm sisteminin gereklilikleri kapsamlı ve karmaşıktır. Hangi düzenlemelerin geçerli olduğunun anlaşılması ve en son vergi uyum yönergelerinin takip edilmesi çok önemlidir.
Sovos, e-Dönüşüm Yolculuğunuzda Size Nasıl Yardımcı Olabilir?
Sovos, ilk küresel e-dönüşüm çözümü paketini sunarak her form ve büyüklükteki işletmenin Türkiye’deki vergi yönergelerinin gerekliliklerini karşılamasına yardımcı oldu. Platformumuz, Türkiye Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tanımlanan tüm gerekliliklere, standartlara ve formatlara uygundur.
Kuruluşların küresel uyumluluk ortağı olarak Sovos’u seçmelerinin nedenlerinden biri, nerede ve nasıl iş yapıyor olurlarsa olsunlar, uyumluluk göstermelerine yardımcı olacak tek bir sağlayıcıya sahip olmanın rahatlığıdır.
e-Dönüşüm ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Gönüllü e-fatura kullanımında e-defter zorunlu değildir.
Özel entegratör, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir aracı hizmet sağlayıcısıdır. Özel entegratörler, vergi mükellefleri adına elektronik kayıt oluşturma yetkisine sahiptir.