Türkiye'nin E-Dönüşümü Nedir?

Çoğu devlet ve vergi idaresi şu anda e-Dönüşüm yolculuğunda olsa da bu trend 2000’li yılların başlarında Latin Amerika’da başlamıştır. Türkiye ise on yıl sonra bu yolculuğa adım atarak vergi sistemini dijitalleştirmeye başlamıştır.

Türkiye, Dijital Çağda KDV girişiminde önemli bir rol üstlenme yolunda dijtalleşmeye yönelik çalışmalar yapan AB Üye Devletleri dâhil olmak üzere e-Dönüşüm yolculuğunda çoğu ülkeden daha ileridedir.

Türkiye, e-faturadan elektronik serbest meslek makbuzlarına kadar artık pek çok hareketli unsura sahip tam teşekküllü, yerleşik bir dijital vergi sistemine sahiptir. Türkiye’nin e-Dönüşümünü anlamak için bu sayfaya yer işareti ekleyin ve okumaya devam edin.

Bir bakışta: E-Dönüşüm Türkiye

E-Fatura Türkiye

CTC Türü
Portalda kayıtlı her iki tarafla e-fatura onayı


Merkezî – e-Fatura Portalı, B2B işlemleri için e-faturaları Alıcılara teslim eder

Biçim
UBL-TR formatı

eİmza Gerekliliği
Gerekli – mali mühür veya nitelikli elektronik imza

Arşivleme gerekliliği
10 yıl

E-arşiv Fatura Türkiye

CTC Türü
E-fatura raporlama (günlük bazda)


Merkezî olmayan – e-Fatura Portalı, e-arşiv faturaları iletmez; bu durum vergi mükelleflerinin sorumluluğundadır

Format
UBL-TR formatında veya PDF gibi ücretsiz bir formatta ve ayrıca basılı formda olmalıdır

eİmza Gerekliliği
Gerekli – mali mühür veya nitelikli elektronik imza

Türkiye’de E-Dönüşüm

Türkiye, önemli bilgilerin kolay ve doğru bir şekilde toplanmasına ve iletilmesine yardımcı olmak için 2012 yılında dijitalleşme yoluyla vergi sistemini geliştirmiştir. E-Defter yükümlülüğünden başlayarak birçok vergi mükellefi için zorunlu kılınan çeşitli elektronik sistemler ve belgelerle diğer birçok ülkeden daha ileridedir.

Türkiye, eEurope+ girişimine katılmış ve vergiyi dijitalleşme çalışmalarını hızına yetişmek için hızlı hareket ederek bilgi açısından tüm ekonomik ekosistemini rahatlatmıştır. Söz konusu değişikliklerin amacı, KDV sahtekarlığını azaltmak, devletin verilere erişimini ve veriler üzerindeki kontrolünü artırmak, finans ve muhasebe süreçlerini standartlaştırmak ve hataları azaltmaktır.

Artık faturaların, defterlerin, irsaliyelerin, serbest meslek makbuzlarının ve diğer evrakların elektronik versiyonları etkili bir şekilde kullanıldığından vergi mükelleflerinin Türkiye’nin e-Dönüşümünde uyumlu kalabilmek için üstesinden gelmesi gereken birçok zorluk vardır.

E-Dönüşüm sistemleri ve uygulamaları

Türkiye’nin vergi ekosistemini elektronik olarak dönüştürme hedefi, birçok ürün ve hizmetin geliştirilmesini ve hayata geçirilmesini gerektirmiştir. Bu durum, vergi mükelleflerine yeni gereklilikler ve sonrasında yeni zorluklar getirmiştir.

Türkiye’nin e-Dönüşüm sisteminde yer alan ürün ve hizmetler şunlardır:

e-Fatura

E-Fatura, Türkiye’nin e-fatura girişimidir. Cirosu 5 milyon TL’nin üzerinde olan şirketler için zorunlu olan bu yükümlülük, 1 Nisan 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ayrıca ülkedeki e-fatura zorunluluğu için ciro eşiğini kaldıran ve aşağıda belirtilen kişileri ve kurumları elektronik fatura zorunluluğuna tabi kılan sektör bazlı parametreler de vardır:

  • Türkiye Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu lisanslı Şirketler
  • Meyve veya sebze ticareti yapan aracılar veya tüccarlar
  • Çevrimiçi ticareti kolaylaştıran çevrimiçi hizmet sağlayıcılar
  • İthalatçılar ve bayiler

Türkiye’nin e-fatura girişimi, bir doğrulama modeli ve iki yönlü bir uygulamadır ve düzenlenen faturaların UBL-TR formatında olması ve 10 yıl boyunca arşivlenmesi gerekmektedir. Sovos’un e-fatura çözümü, e-Fatura gerekliliklerine uyulmasını sağlar.

e-Arşiv Fatura

E-Arşiv Fatura, Türkiye’nin e-arşiv fatura girişimidir. E-Fatura sistemine kayıtlı vergi mükellefleri de UBL-TR formatında veya PDF gibi ücretsiz bir formatta e-Arşiv fatura düzenlemek zorundadır.

Bu faturalar düzenlendiğinde gerçek zamanlı doğrulama yapılmasa da e-Arşiv raporunun ertesi günün sonuna kadar vergi idaresine elektronik olarak sunulması gerekir. E-Arşiv faturalar her zaman elektronik olarak oluşturulur ancak alıcı belgeyi elektronik olarak almayı kabul etmezse basılı formatta mevcut olmalıdır.

Sovos e-Arşiv Fatura çözümü, e-arşiv fatura uyumluluğunu kolaylaştırır.

e-İrsaliye

E-İrsaliye, Türkiye’nin e-İrsaliye girişimidir. E-İrsaliye belgelerinin kullanımı, 10 milyon TL gelir eşiğini aşan mükellefler için 1 Temmuz 2023 tarihinde zorunlu hâle gelmiştir ancak kapsam dışında kalan mükellefler gönüllü olarak elektronik İrsaliye belgelerine geçiş yapabilmektedir.

Sevkiyat ve nakliye olmak üzere iki tür basılı irsaliye vardır. E-İrsaliye aslen sevkiyat irsaliyesinin yerini almaktadır.

Bu tür e-belgede gerekli olan bilgiler şunları içerir:

  • Tedarikçi bilgileri
  • Yayın tarihi ve belge numarası
  • Alıcı bilgileri
  • Taşınan malların türü ve miktarı
  • Sevkiyat tarihi ve saati

Basılı irsaliyeler ile e-İrsaliyeler arasında yasal olarak herhangi bir fark yoktur, ancak elektronik versiyon için her iki tarafın da ulusal sisteme kayıtlı olması gerekir.

e-Defter

E-Defter, Türkiye’nin e-Defter girişimidir. Türkiye vergi idareleri, e-Defter uygulamasını bağımsız denetime tabi e-fatura kullanıcıları ve vergi mükellefleri için 2015 yılında zorunlu hâle getirmiştir.

Bu e-belgeler XBRL-GL formatında hazırlanmalı ve standart XML formatında belirli bilgileri içermeli, ayrıca hepsi mali mühürle imzalanmalıdır. Vergi mükellefleri, e-defter oluşturmanın yanı sıra aylık olarak TGİB’ye gönderilecek ve 10 yıl boyunca arşivlenecek bir defter özeti oluşturmakla yükümlüdür.

Elektronik defterler veri toplama süresini azaltır, noter tasdik süreciyle ilgili maliyetlerden tasarruf sağlar ve vergi süreçlerine uyulmasını temin eder.

e-Mutabakat

E-Mutabakat, Türkiye’nin e-Mutabakat girişimidir. Mutabakat, bir anlaşmaya taraf olan şirketlerin borç ve alacak konusunda karşılıklı olarak anlaşmaya varmaları için hesaplar arasındaki iletişimdir.

Türkiye vergi idaresi, şirketlerin belirli zamanlarda mutabakat yapmak zorunda olduğuna hükmetmiştir. Bir anlaşma veya yasal bir gereklilik aksini belirtmediği sürece iki taraf arasındaki hesabın kapatılacağı gün genellikle yılın son günüdür.

TGİB tarafından e-Mutabakat için geliştirilen BA-BS web uygulaması, BA-BA formlarının elektronik olarak gönderilmesinden önce vergi mükelleflerinin mevcut anlaşmaları ve dengeli olmayan anlaşmaları karşılaştırmasına olanak verir.

e-Müstahsil Makbuzu

E-Müstahsil Makbuzu, Türkiye’nin e-Müstahsil Makbuzu girişimidir. Bu ticari e-belge, defter tutmayan çiftçilerden satın aldıkları ürünlerin kaydını tutmak için çiftçiler veya toptancılar tarafından düzenlenir.

Müstahsil makbuzu düzenleme yükümlülüğü bulunan vergi mükelleflerine, 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren e-Müstahsil Makbuzu olarak bilinen belgeyi elektronik ortamda düzenleme zorunluluğu getirilmiştir. Meyve ve sebze komisyoncuları veya tüccarları ise 1 Ocak 2020’den beri e-Müstahsil Makbuzu düzenlemekle yükümlüdür.

E-Müstahsil Makbuzu kullanmakla yükümlü olanlar kişiler e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter gerekliliklerinin kapsamı dışında kalabilir.

e-Serbest Meslek

E-Serbest Meslek, Türkiye’nin e-Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) girişimidir. Bu yükümlülük 1 Şubat 2020’de yürürlüğe girmiştir ve aşağıdakiler de dâhil olmak üzere tüm serbest meslek sahibi kişiler için geçerlidir:

  • Mimarlar
  • Mühendisler
  • Finans danışmanları
  • Avukatlar
  • Senaristler, yazarlar, besteciler ve ressamlar
  • Serbest meslek sahibi doktorlar, diş hekimleri ve veteriner hekimler

E-SMM makbuzları elektronik olarak oluşturulabilir, iletilebilir ve raporlanabilir ve basılı Serbest Meslek Makbuzları ile aynı yasal geçerliliğe sahiptir. Bu makbuzların 10 yıl boyunca arşivlenmeleri gerekmektedir.

Öne çıkan e-belgeler yukarıda anlatılmış olsa da Türkiye’de bilmeniz gereken daha da fazla elektronik belge vardır. Daha fazla bilgi edinmek için e-belgelere genel bakış yazımızı okuyun.

E-Dönüşümden kimler etkilenir?

E-Dönüşüm, her biri kendi türüne göre belirli eşiklere ve kriterlere tabi olan pek çok belge içerir. Ayrıca bazı belgeler herhangi bir eşik kriteri olmaksızın belirli sektörler için zorunludur. E-fatura artık vergi mükelleflerinin büyük bölümü için zorunludur ancak vergi idarelerine hangi belgelerin sunulması gerektiğinin anlaşılması çok önemlidir.

TGİB, farklı belge türleri kapsamında yeni vergi mükellefi gruplarını duyurmaya devam etmektedir. Bu nedenle işletmelerin uyumluluklarını sürdürmek için en son bilgilerden haberdar olmaları önemlidir.

E-Dönüşümün faydaları nelerdir?

Türkiye’nin vergi dönüşümü hem devlete hem de vergi mükelleflerine fayda sağlamayı amaçlamıştır.

E-dönüşüm girişimi aşağıdaki faydaları sağlamayı amaçlamaktadır:

  • Finansal verilerin gerçek zamanlı toplanması
  • KDV dolandırıcılığının ve sahte faturaların dolaşımının azaltılması
  • Muhasebe süreçlerini otomatikleştirmek için daha fazla standardizasyon
  • Otomatik veri doldurma sayesinde verimlilik artışı ve manuel hataların azaltılması

Vergi uyumluluğu ve e-Dönüşüm

Türkiye’nin e-Dönüşümü, önemli finansal verilerin gerçek zamanlı iletimini başarıyla uygulayarak vergi uyumunu etkilemiştir.

Verilerin belgelere otomatik olarak doldurulması, manuel giriş kaynaklı hataları ve sahte faturaların gönderilmesi ihtimalini azaltmaktadır. KDV açığının azaltılması, Türkiye dâhil olmak üzere birçok ülke için itici bir güç olmuştur. 

Basılı faturalarla ilişkili kâğıt, kartuş, nakliye ve arşivleme maliyetlerinin ortadan kaldırılması da işletmeler ve devletler için bir avantajdır.

16’dan fazla belge düzenlemesine sahip olan Türkiye’de e-dönüşüm sisteminin gereklilikleri kapsamlı ve karmaşıktır. Hangi düzenlemelerin geçerli olduğunun anlaşılması ve en son vergi uyum yönergelerinin takip edilmesi çok önemlidir.

Sovos, e-Dönüşüm yolculuğunuzda size nasıl yardımcı olabilir?

Sovos, ilk küresel e-Dönüşüm çözümü paketini sunarak her form ve büyüklükteki işletmenin Türkiye’deki vergi yönergelerinin gerekliliklerini karşılamasına yardımcı olmuştur. Platformumuz, Türkiye Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tanımlanan tüm gerekliliklere, standartlara ve formatlara uygundur.

Kuruluşların küresel uyumluluk ortağı olarak Sovos’u seçmelerinin nedenlerinden biri, nerede ve nasıl iş yapıyor olurlarsa olsunlar uyumluluk sağlamalarına yardımcı olacak tek bir sağlayıcıya sahip olmanın rahatlığıdır.

E-Dönüşüm SSS

Gönüllü e-fatura kullanımında e-defter zorunlu değildir.

Özel entegratör, Türkiye Gelir İdaresi tarafından yetkilendirilmiş bir aracı hizmet sağlayıcısıdır. Özel entegratörler, vergi mükellefleri adına elektronik kayıt oluşturma yetkisine sahiptir.

e-Dönüşüm ile ilgili kaynaklar

Türkiye'nin değişen vergi ortamında gezinin

‘Doğrulama modelini’ erken benimseyen Türkiye, vergiyi dijitalleştirme konusunda kendisini dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olarak konumlandırmaktadır.
Daha Fazla Bilgi