Zekât ve Vergi Genel Müdürlüğü’nün (GAZT) daha önce yayınladığı ‘E-Fatura Mevzuatı Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Kontroller, Gereksinimler, Teknik Şartnameler ve Usüller’e dair mevzuat taslağı, yaklaşan e-fatura zorunluluğunun teknik ve prosedürsel gerekliliklerini ve kontrollerini tanımlamayı amaçlıyordu. Mevzuat taslağı kısa süre önce son halini aldı ve yayınlandı.

Bu arada, Zekât ve Vergi Genel Müdürlüğü (GAZT) ile Gümrük Genel Müdürlüğü’nün birleşmesi sonucunda vergi otoritesinin adı da Zekât, Vergi ve Gümrük Müdürlüğü (ZATCA) olarak değiştirildi.

Son halini alan mevzuatta, ikinci aşamanın yürürlüğe girme tarihinin 1 Haziran 2022’den 1 Ocak 2023’e ertelenmesine ilişkin değişiklik yer alıyor; ikinci aşama için B2C (basitleştirilmiş) faturaların vergi dairesi platformuna raporlanmasının ne kadar süre içinde gerçekleştirileceği belirtiliyor.

Nihai mevzuata göre e-fatura sistemi iki ana aşamadan oluşuyor.

Suudi Arabistan E-Fatura Sistemi: Birinci Aşama

İlk aşama, 4 Aralık 2021’de yürürlüğe giriyor ve tüm yerleşik vergi mükelleflerinin e-fatura ve elektronik irsaliyeleri (alacak ve borç) oluşturmasını, değişiklik yapmasını ve saklamasını gerektiriyor.

Nihai mevzuatta, e-faturaların ve bunlara ilişkin irsaliyelerin yapılandırılmış bir elektronik formatta oluşturulması gerektiği belirtiliyor. Bu nedenle PDF veya Word formatındaki veriler, e-fatura olarak kabul edilmiyor. İlk aşamada, belirli bir elektronik format kullanım zorunluluğu bulunmuyor ancak bu tür fatura ve irsaliyelerde gerekli tüm bilgilerin yer alması gerekiyor. Ayrıca ilk aşamada, B2C faturalarında bir QR kodunun yer alması zorunluluğu da bulunuyor.

İlk aşama için e-fatura çözümleri konusunda yasaklanan bir dizi işlev var:

• Kontrolsüz erişim
• Faturalar ve günlükler (logs) üzerinde onaysız değişiklik yapılması
• Birbirini takip eden çoklu faturalar

Suudi Arabistan E-Fatura Sistemi: İkinci Aşama 

İkinci aşama, vergi mükelleflerinin e-fatura ve elektronik irsaliyeleri ZATCA’ya iletmelerine ilişkin ek gereklilikler getiriyor.

Nihai mevzuatta, ikinci aşamanın 1 Ocak 2023’te başlayacağı ve aşamalı şekilde yürürlüğe gireceği belirtiliyor. B2C faturalarının düzenlenmesinden sonraki 24 saat içinde vergi dairesi platformuna bildirilmesi zorunluluğuyla birlikte B2B faturalar için bir denetim (clearance) sistemi belirlendi.

İkinci aşama gerekliliklerinin bir sonucu olarak, Suudi Arabistan e-fatura sistemi 1 Ocak 2023’ten itibaren bir Sürekli İşlem Denetimli (CTC) e-fatura sistemi olarak sınıflandırılacak. Tüm e-faturaların UBL tabanlı XML formatında düzenlenmesi gerekiyor. Vergi faturaları XML veya PDF/A-3 (gömülü XML ile) formatında dağıtılabiliyor. Basitleştirilmiş faturaların ise (örn. B2C) basılı formatta dağıtılması zorunlu.

İkinci aşamada, regülasyonla uyumlu bir e-fatura çözümünün aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekiyor:

• Fatura sıra numarasına ek olarak Evrensel Benzersiz Tanımlayıcının (UUID) oluşturulması,
• Düzenlenen her fatura ve elektronik irsaliyeyi birbirini takip eden şekilde numaralandıran, tahrif edilmeye dayanıklı bir fatura sayacı,
• Vergi mükelleflerinin e-faturaları ve elektronik irsaliyeleri kaydetmelerine ve bunları dahili ve harici olarak arşivlemelerine olanak tanıyan bazı işlevler içermesi,
• Her e-fatura veya elektronik irsaliye için kriptografik bir damga oluşturulması,
• Her e-fatura veya elektronik irsaliye için hash kodu (hesaba dayalı adresleme) oluşturulması,
• QR kodunun oluşturulması.

İkinci aşama ayrıca, ilk aşamada belirtilen gereksinimlere ek olarak e-fatura çözümleri için aşağıdaki işlevlerin kullanımına dair ek yasaklar getiriyor:

• Tarih değişikliği
• Damgalama anahtarının dışa aktarılması

Suudi Arabistan’ın e-fatura sistemi ile ilgili sonraki adımlar neler?

Nihai mevzuatın yayınlanmasının ardından ZATCA, sektördeki ilgili paydaşları bilgilendirmek amacıyla çalıştaylar düzenliyor.

Bu noktada bazı ayrıntılar hala belirsizliğini koruyor; ancak, Suudi yetkililer, anlaşılır ve net belgeler sunma ve yayınlanan belgelerle ilgili her aşamada geri bildirim fırsatı sağlamanın yanı sıra, e-fatura sisteminin uygulanmasına ilişkin uzun vadeli hedeflerini iletme konusunda da oldukça başarılı oldular. İhtiyaç duyulan rehberliğin yakın gelecekte sunulması bekleniyor.